Melancholie in Colorado

Zondag 22 oktober 2006, dag 11 van De Luister-en-Vertel-Tournee in Amerika
Avon, Colorado

Er zijn van die emoties, waarvoor wel een moeilijk woord bestaat, maar waarvan niet goed duidelijk is wat het nou precies is. Neem nou melancholie. Als de automobilist met de hoed zich zo voelt, weet hij wel dat dat melancholie is en ook hoe dat woord in beschaafd Nederlands gespeld wordt, maar hij weet niet zo goed met welke woorden dat gevoel te beschrijven.

Hij zit in een Starbucks in Avon, Colorado, een klein stadje ongeveer 100 mijl van Denver. Hij heeft hier een rustpauze. Het is zes uur 's avonds en het begint al donker te worden. Hij wil in het daglicht zover mogelijk opschieten en daarna zien of hij de nacht doorrijdt of toch maar een slaapplaats opzoekt. Sinds vanmorgen is hij alleen. Spijtig, maar prettige bijkomstigheid is dat hij nu met niemand anders rekening hoeft te houden bij het maken van zijn reisschema. En ook niet bij het bijstellen ervan, vaak nog belangrijker dan het maken. Als hij maar uiterlijk donderdagavond in New York is.

Een paar minuten voor 11 was hij aangereden vanuit Beaver, Utah. Zonder Maria dus. Die wilde niet meer met deze auto verder naar New York. Begrijpelijk na de beproeving van gisteravond. Zelf zag hij er het positieve wel van in, maar Maria was helemaal van streek na gebeurtenis. Om haar een beetje te laten kalmeren en bij te laten komen hadden ze besloten niet verder te rijden, maar in het eerste de beste motel een kamer te nemen. Ongeacht de prijs.

Na een voor hem goede nachtrust maar voor haar niet zo, was ze nog wantrouwender over die auto. Daar hielp geen geredeneer tegen aan. Op haar vraag of hij haar naar Los Angeles of Las Vegas terug wilde brengen had hij kortweg 'no' geantwoord. Waarom niet? Omdat ze gisteren al teveel tijd hadden verloren in Los Angeles en Las Vegas en hij niet het risico wil nemen in New York het vliegtuig te missen.

Haar aanhoudende opmerking dat het maar 36 uur rijden is naar New York, of in ieder geval maximaal 3 dagen, had hij afgedaan als bullshit-talking. Sterker; het had hem geirriteerd dat een Amerikaanse, want dat bleek ze te zijn en helemaal geen Filippijnse zoals ze eerst gezegd had, hardnekkig bleef volhouden dat dat de tijd is, die nodig is om van LA in NY te komen. Dat had ze op internet opgezocht. Het ergerde hem helemaal toen ze er bij vertelde dat hij er niets vanaf wist, want hij komt van buiten dit land. Nou, had hij geroepen, je hoeft geen Amerikaan te zijn om te snappen dat je niet in 36 uur 3000 mijl kunt rijden. En onder normale omstandigheden ook niet in drie dagen.

En Salt Lake City dan? Ook niet; dat is te ver om. Hij wil haar best een lift geven naar New York, dat was afgesproken. Graag zelfs; soms kon ze een verschrikkelijk vervelend wicht zijn, maar wel leuk en goed gezelschap. En anders wil hij haar ook wel onderweg ergens droppen, als het maar niet tever om is. In Denver bijvoorbeeld, daar komt hij doorheen. Hoever hij denkt dat Denver is? Dat weet hij niet. Maar als hij uit zijn hoofd moet schatten, ongeveer 5 uur rijden.

Ze besluit niet mee te gaan en een andere manier te vinden terug te gaan naar Californie. Het hielp natuurlijk niet echt dat ze nu al twee keer heftig ruzie hadden gemaakt. Waarbij het heftige meer van hem afkwam dan van haar. Hij hoopt dat ze op haar besluit terug komt, maar helaas.

Sinds de reiziger vorig jaar bij een vriend in Sydney het verhaal van Starbucks heeft gelezen, kijkt hij met andere ogen naar die keten van coffeeshops. Hij weet best dat het een gekleurd verhaal is; het verhaal was geschreven door Donald Schultz, de man die van een klein koffiewinkeltje in Seattle een wereldwijde keten van cofeeshops heeft gemaakt. Het boek zal best wel vanuit een meer positieve dan kritische invalshoek geschreven zijn. Zelfkritiek is niet de sterkste eigenschap van Amerikanen, althans niet openlijke zelfkritiek. Dat geldt ook voor het bedrijfsleven, waar openlijke zelfkritiek eigenlijk not-done is. En succesvolle entrepreneurs hebben er helemaal een handje van hun eigen prestaties zonder enig spoor van zelfkritiek te verklaren. Begrijpelijk; geslaagde ondernemers, vooral de extreem geslaagde, zijn de moderne helden in deze tijden van bijna ongebreidelde marktwerking.

De manier om melancholie te beschrijven, die hem nu te binnen schiet, is: een prettige vorm van nostalgie, een prettig soort verlangen naar een andere tijd. Dat kan nostalgie naar het verleden zijn, maar wat hem betreft ook naar de toekomst. Verleden en toekomst zijn allebei niet echt; het een leeft alleen maar in de herinnering van mensen, al dan niet gematerialiseerd in foto's, film of nog weer anders. En de toekomst bestaat alleen maar in de verwachting, in de plannen en schema's.

Vaak is de aanleiding voor melancholie iets van vroeger en de herinnering eraan. Dat vroeger kan lang geleden zijn, of van meer recente datum. 'Vroeger' is maar een betrekkelijk begrip. Als mensen het over 'vroeger' hebben, moet je maar eens vragen welke tijd nou precies bedoeld wordt met vroeger. Vroeger was alles beter, maar 40-45 is ook vroeger. En de grottentijd ook.

Starbucks schenkt de warme dranken in papieren bekers. Daar staan wijsheden op gedrukt. Een spreuk, een overdenking of een citaat. 'The Way I See It' heet die serie teksten. Op het bekertje met zijn espresso doplo leest de man:

The Way I See It #173
Life is what you pray for,
love is what you stay for.

Het is van Josh Kelley. Zijn songs zijn te horen op het Starbucks radiostation. Op de beker hot choclat, die hij een half uur later bestelt, staat wijsheid nummer 186:

The world is smaller than you
think, and the people on it are more
beautiful than you think.

Bertram van Munster heeft dat gezegd, een regisseur/producer en winnar van een Emmy Award.


Melancholiek werd hij onderweg van Beaver naar hier. Hij had de radio op een 'golden oldies'-zender gezet. Muziek uit de jaren '60 en '70. In de eenzame beslotenheid van de Saab 900s, rijdend over Interstate 70 en intens genietend van het werkelijk spectaculkaire landschap van de Rocky Mountains in Utah en Colorado, de hoed voor hem op het dashboard, overviel hem de Melancholie. De routineuze trance van autorijden over een bijna verlaten freeway hielp een handje.

Hij vraagt de barista hoe laat het is. "7.35". Mooi; hij neemt nog een espresso solo, en zondigt daarmee tegen zijn eigen voornemen niet meer dan een koffie per dag te drinken. Op het kartonnen kopje staat #167:

History without war -a good plan for the future. Was getekend Nancy Wilson.

Hij drinkt zijn espresso onder het schrijven van zes kaarten naar Laure en Tom. Als tegen achten Josh, een van de Baristas, de vloer begint schoon te maken begrijpt hij dat deze Starbucks gaat sluiten. Hij voelt zich nog wakker en energiek, besluit daarom zover mogelijk door te rijden, totdat hij te moe wordt. Misschien haalt hij vandaag Nebraska wel.


3 brutale vragen:

1.
Melancholie, nostalgie, zelfkritiek. Wat dat allemaal met elkaar te maken heeft, is mij ook onduidelijk. Misschien kunt u me helpen. Denk er eens over.

2.
Misschien wilt u dit gekleurde verhaal wel met een ander delen. Als dat zo is, stuur of vertel het dan door aan iemand anders.

3.
Misschien, heel misschien vindt u de melancholie van de automobilist wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het aan rekeningnummer 1689.67.456 t.n.v. Stichting Luister-en-Vertel-Tournee te Oisterwijk. Maar alleen als u het een euro waard vindt. Anders niet.


Groet, ton.