Voordringen in Amritsar

Amritsar, maandag 2 oktober 2006,
dag 2 van De Luister-en-Vertel-Tournee in de Punjab.

Voordringen is van alle tijden en van alle plaatsen. Want brutale mensen vind je over de hele wereld en door de hele geschiedenis heen. En dat zal wel altijd zo blijven.

Het schiet de reiziger met de hoed weer eens door het hoofd als hij rond een uur 's middags op het station van Amritsar, in de hal voor Reserveringen, in de rij staat voor het loket 'Enquiries'. De rij is niet zo lang; hij is de derde of vierde. Precies de hoeveelste is onduidelijk; er staan drie mensen vooraan bij het kleine raam en hij kan niet opmaken of die nu bij elkaar horen of niet. En ook niet of ze met een speciale reden bij dat loket zijn of zomaar wat staan te hangen. De rijen voor de andere zes loketten, waar je treintickets kunt boeken, zijn veel langer.

Terwijl hij op zijn beurt staat te wachten, ziet hij dat steeds andere mensen naar het loket lopen, daar iets vragen aan de medewerker aan de andere kant, en een formulier krijgen. Een klein formuliertje maar, zoiets als een ober in een restaurant gebruikt om bestellingen van gasten op te schrijven. Het aantal voordringers loopt gestaag op, uiteindelijk staan er wel vijf mensen te dringen bij het loket.

Voordringen is van alle plaatsen en van alle tijden. Maar het valt hem iedere keer op de treinstations van India op dat het hier kennelijk de normaalste zaak van de wereld is. Aan het loket om een kaartje te kopen, bij het instappen in de trein, bij het uitstappen aan het einde van de reis. Discipline is niet bepaald de sterkste eigenschap van Indiers. 'Dat wordt nooit wat met die gasten hier', kan hij niet helpen te denken. Al komen er meteen wel honderdduizend relativerende gedachten in hem op.

Glimlachend aanschouwt hij hoe weer een man naar voren loopt, zich een weg naar het raampje elleboogt en even later met zo'n formulier terugloopt. Glimlachend; al lang geleden heeft hij geleerd zich er niet aan te ergeren, maar gewoon te wachten tot hij vanzelf aan de beurt is.

Dat duurt niet lang, al zijn lang en kort natuurlijk relatieve begrippen.
"Wat kan ik voor u doen?"
De reiziger wil weten welke treinen naar Delhi gaan en of er nog plaatsen vrij zijn.
"Wanneer wilt u gaan?", vraagt de medewerker met de lichtblauwe Sikh-turban vriendelijk.
"5 of 6 oktober. De nachttrein".
De sikh tikt de datum in en even later verschijnt op het beeldscherm een lijst. Op 5 oktober zijn er alleen nog plaatsen in de airco-klasse vrij. Voor de gewone klasse, sleeper-class, is een wachtlijst van 126 mensen. Een kaartje kost 648 roepie, aanzienlijk meer dan de 170 waar hij op had gerekend.
De medewerker neemt een formuliertje van de stapel, schrijft er het treinnummer en de datum op, en geeft het aan de reiziger met de hoed. Hij neemt het biljet in ontvangst en loopt naar een van de andere rijen.

Hij zoekt de kortste rij uit, ongeveer 15 mensen. Hij sluit achteraan. Het is niet echt de kortste rij, dat is de rij voor 'Females and Senior citizens'. Tot geen van beide categorieen hoort de reiziger met de hoed.

Inmiddels is het kwart voor twee. Op het grote raam boven de loketten staat in grote letters - in Hindi, Punjabi en in Engels - dat de werktijden van 9.00 tot 14.00 en van 14.15 tot 18.00 zijn. Kijk, kijk, een pauze van 15 minuten. Zou dat betekenen dat tussen 14.00 en 14.15 de loketten onbemand zijn? Het lijkt onwaarschijnlijk. Er zijn zoveel mensen achter de loketten werkzaam, er moet toch een rooster te bedenken zijn waarin iedereen zijn pauze heeft, en de treinreizigers toch geholpen kunnen worden? Misschien wel, maar niet in Amritsar. Trouwens, ook niet op het grote station in Mumbai, had de reiziger met de hoed een jaar eerder al gemerkt. En dus gaan vanaf twee uur alle loketten dicht. Ze gaan niet echt dicht; de raampjes blijven open. Alleen gaan de medewerkers thee drinken en worden er geen kaartjes verkocht. Dat is hetzelfde effect als een dicht loket.

Het valt de man met de hoed op hoe gedisciplineerd alle wachtenden blijven wachten. Niemand loopt weg. En van het voordringen, zoals bij het inlichtingen-loket, is bij de boekingsramen niets te merken. Misschien wordt het toch nog wat met die gasten hier. Waarschijnlijk wel.

Even na kwart over twee gaat het loket weer open. Het gaat niet snel, maar ook dat is maar een relatief begrip. Als de reiziger met de hoed, zo te zien de enige buitenlander, nog maar een man voor zich heeft, komt een man met een rood shirt naar voren, naar het loket toe. De man, die achter hem in de rij staat te wachten, zegt iets in het Punjabi, maar het rode shirt lijkt het niet te horen. Reageert in ieder geval niet.

Als de man bij het loket klaar is en zijn treinkaartje in ontvangst neemt, wil de man met het rode shirt voordringen. "Eg minut", zegt hij. Dat verstaat de buitenlander met de hoed; "een minuutje maar". "nei eg minut", reageert hij. En in vloeiend Nederlands vertelt hij het rode shirt dat hij dan wel een buitenlander in India is, maar dat dat nog geen reden is om zich te laten voordringen door een autochtoon. Of hij zo vriendelijk wil zijn achteraan te sluiten, zoals alle anderen achter hem ook hebben gedaan. "Eg minut", herhaalt de voordringer. "Ja, eg minut achteraan sluiten", ook de hoedeman herhaalt zijn eigen zet. Hij hoort vanachter hem instemmend gemompel. Kennelijk hoort het rode shirt dat ook, want hij loopt weg.

De buitenlander geeft het formulier aan de loketbediende. Eigenwijs als hij is vraagt hij naar een sleeperclass voor 5 of 6 oktober. Volgeboekt, antwoordt de bediende. Dan maar airco.

Even later geeft de spoorwegbeambte hem een ticket voor de nachttrein van 5 oktober. Aankomst in Delhi op 6 oktober, 's morgens om 6.55 uur.


3 brutale vragen:

1.
Het gezegde luidt dat de brutalen de halve wereld hebben. Ik geloof dat niet, maar goed; laten we eens aannemen dat die volkswijsheid waar is. Dan hebben de niet-brutale mensen dus de andere helft. De vraag rijst: welke helft heeft de ene groep, en welke de andere? En als je dat al weet, met welke helft ben je beter af? En wat als je soms brutaal bent, en soms niet? Kun je dan de hele wereld hebben? Wat is eigenlijk brutaal?

2.
Misschien vond u het voorval op het station van Amritsar wel de moeite waard aan iemand anders te vertellen, hoe alledaags het ook is. Als dat zo is, wees dan zo brutaal het door te sturen of te vertellen. Maar alleen als u het de brutaliteit waard vindt. Anders niet.

3.
Misschien, heel misschien vond u deze ervaring van de buitenlander met de hoed wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het dan aan rekeningnummer 1689.67.456 t.n.v. Stichting Luister-en-Vertel-Tournee te Oisterwijk. Maar alleen als u het een euro waard vond, anders niet. Want waarom zou je een buitenlander een euro geven?


Groet, ton.