Dakloos in Memphis

16 oktober 2006, dag 5 van De Luister-en-Vertel-Tournee in Amerika
Memphis, Tennessee

Zomaar een maandagmorgen in Memphis, half acht. De man met de hoed zit samen met John in Otherlands, een cafe in Cooper Street op ongeveer 15 minuten lopen van de kerk waar hij logeert tijdens de zes dagen dat hij in deze stad is. Hij slaapt in de dormitory, in de kelder van de kerk, in een van de vier kamers daar. John is de enige andere gast in zijn kamer, waar drie stapelbedden en een los bed plaats bieden aan 10 gasten. De kerk heeft deze kamers ingericht voor opvang van reizigers, voor slachtoffers van rampen, zoals vorig jaar Katrina, en voor andere mensen die even geen vaste plek hebben.

John is dakloos sinds hij zo'n 9 maanden geleden de huur van zijn appartement niet meer kon betalen. Hij heeft geen inkomen meer sinds hij ongeveer een jaar geleden zijn baan verloor. Hij werkte bij een wasserette. Zwart; hij werd onder de tafel betaald. Anderhalf jaar geleden kreeg hij te horen dat hij seropositief is. Dat maakte hem nog niet ziek, maar het virus verzwakte hem zo dat hij zijn werk niet langer kon doen. Dus toen moest zijn baas hem wel laten gaan. Eufemistisch voor: hij werd ontslagen. Omdat John zwart werkte, kreeg hij geen werkloosheidsuitkering. En zijn aanvraag voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering is nog in behandeling.

Via een organisatie, Friends for Life, heeft hij tijdelijk onderdak gekregen in de kerk, waar dus ook de man met de hoed te gast is. Toen die vanmorgen naar buiten liep, kwam hij John bij de achterdeur tegen. Of hij iets te doen had vandaag? Nee, niets bijzonders. Of hij zin had mee te gaan naar het cafe vlakbij, Java Cabana, om iets te drinken? Ja, dat kon hij wel eens doen.

Java Cabana bleek op maandag gesloten. Geen nood; de man met de hoed is inmiddels bekend genoeg in Memphis. Hij weet nog een ander cafe, dat al om zeven uur open is. Otherlands.

Onderweg erheen heeft de hoedeman moeite het tempo van John bij te benen. Meer dan eens merkte hij ongemerkt vooruit te lopen en te moeten inhouden om naast de zwarte man te blijven lopen. Ook heeft hij grote moeite hem te verstaan. John komt uit een klein plaatsje in Mississippi en spreekt een zuidelijk dialect Engels. Geregeld moet hij hem vragen te herhalen wat hij zei. Die dat dan doet. En ondanks zijn vele vragen en evenzovele antwoorden kan hij maar moeilijk plaatsen wie John nu eigenlijk is. Behalve dan een dakloze, HIV-positieve zwarte Amerikaan van 47 jaar.

En zo zitten ze aan een tafel bij het grote raam met goed uitzicht op het winderige en regenachtige tafereel buiten. De man met de hoed vraagt John wat hij wil drinken.
"Doe maar wat".
"Ik neem orangejuice. Jij ook?".
"Okay".

Terwijl ze die opdrinken vertelt John de vreemdeling meer en meer van zijn levensverhaal. De toon is een rare mengeling van gelatenheid en positivisme. Geen apathische gelatenheid, al neigt het ernaar. Niet uitbundig of overdreven positief. Niet het soort optimisme dat op luchtfietserij lijkt. Een kalm en vastberaden soort positivisme. De vreemdeling kijkt ervan op. Het duurt even, maar uiteindelijk dringt het tot hem door dat dit maar een momentopname is. Wie weet in wat voor gemoedstoestand John de rest van de dag is? Of de rest van de week? Wie weet hoe hij tegen zijn levenslot aankijkt als hij op zichzelf is? Wie weet wat voor gedachten hij daarover heeft, als niet een vreemdeling ernaar vraagt?


3 brutale vragen:

1.
Kent u dat? Dat je iemand ontmoet, er oppervlakkig veel van te weten komt, en toch nog niet weet wie hij, of zij, nu eigenlijk is? Soms dichterbij dan je denkt.

2.
Misschien vindt u het verhaal van de man met de hoed over zomaar een maandagmorgen in Memphis met zomaar een gast de moeite waard iemand anders te vertellen. Als dat zo is, stuur of vertel het door. Hoeft niet een seropositieve dakloze te zijn, hoor.

3.
Misschien, heel misschien vond u het verhaal over John wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het aan rekeningnummer 1689.67.456 t.n.v. Stichting Luister-en-Vertel-Tournee te Oisterwijk. Maar alleen als u het een euro waard vindt. Anders niet.


Groet, ton.