De Luister-en-Vertel-Tournee in New York

Vrijdag 20 juli 2007, Oisterwijk. Even na 7 uur. Op Radio 1 begint Kunststof als de chauffeur bij de centrale van Taxi Janssen aan de Tilburgseweg wegrijdt. Een live talkshow met een gast uit de wereld van cultuur of media vanuit een radiostudio in Amsterdam.

"Floortje Dessing is gek". De taxichauffeur hoort het de presentator zeggen. En is voor een kort moment verbaasd. Even maar. Hij hoort Frenk van der Linden ook de meteene verklaring geven voor de provocerende stelling. "Floortje Dessing woont in Nederland, verdient bij de commerciele omroep veel geld met het maken van reisprogramma's, en stapt dan over naar de publieke omroep Llink." De dubbele Ll hoort de chauffeur niet, dat weet hij toevallig. Heel even begrijpt hij het niet, maar het antwoord van de gaste maakt het duidelijk. De overstap gaat samen met een forse salarisverlaging, wel 25 procent. En kennelijk moet je in een land als Nederland gek zijn om zoiets te doen.

De chauffeur luistert naar de radio terwijl hij onderweg is naar De Rosep. Mensen hebben daar een taxi besteld om naar het centrum te gaan. Een van de aantrekkelijke kanten van het vak van taxichauffeur is dat je dan lekker veel naar de radio kunt luisteren.

Luisterend naar het antwoord op de provocatie rijdt hij routineus door het dorp, via de Groenstraat, de Burgemeester Canterslaan en de Gemullehoekeweg naar de Oirschotsebaan. Even onnadenkend, in gedachten in de Desmet Studio's, draait hij linksaf door de poort, onder de roodwitte slagboom door. Als hij de witte Mercedes-Benz Sprinter, verlengd en verhoogd, voor de hoofdingang van De Rosep draait, ziet hij op het bordes een vrouw staan. Uit haar knikje en lichaamstaal begrijpt hij dat zij zijn klant is. Enigszins onzeker knikje. 'Die had natuurlijk niet zo'n grote bus verwacht toen ze een taxi belde', denkt hij empathisch.

Ze zijn met zijn vieren. Twee stellen uit Maastricht. Het duurt even voordat ze alle vier in de bus zitten. Een van de twee vrouwen had dringend sigaretten nodig en die zijn sinds de invoering van het rookverbod in de horeca niet eenvoudig meer te vinden. Ze willen naar De Swaen, op de Lind. Dat kan.

Onderweg vergeet de taxichauffeur de radio op een andere zender af te stemmen, een muziekzender of zo. Het Kunststof-interview met Floortje Dessing boeit hem teveel. Liever dan naar muziek van doorsnee-smaak luistert hij naar een live gesprek tussen een licht-kritische journalist en een idealistische wereldreiziger. Het levert hem meer dan een eye-opener op. Onderwijl luistert hij naar de drukpratende Maastrichtenaren achter hem. En af en toe wordt hij in het gesprek betrokken. In gedachten ook in het radio-gesprek.

Hij rijdt de 84-PV-TR De Lind op en stopt recht voor De Swaen. 10 Euro vijftig kost de rit. De Maastrichtenaar betaalt hem elf.

Vanaf De Lind gaat hij naar Oirschot. Een verlate Deeltaxirit. De Deeltaxi-centrale zat met die rit omhoog en had Taxi Janssen gebeld met de vraag of dat bedrijf nog een rit Oirschot-Udenhout kon rijden. Liefst meteen. De chauffeur was toen ook de telefonist. Meteen ging niet; op zijn vroegst half acht, en dat was nog krap. Gaf niet, een betere oplossing had de coordinator van de Deeltaxi-centrale op dat moment niet.

En zo rijdt de chauffeur wederom over de Oirschotsebaan, door Spoordonk naar Oirschot. Verder luisterend naar een amusante discussie over de verslaving van radio maken, fair trade, de zogenaamd verstorende werking van Max Havelaar, een televisiearme jeugd. En vooral over reizen.

Michael Palin komt voorbij, een voorbeeld voor de gaste. Ze vertelt over het verschil in budget tussen haar programma's en die van de BBC-reizger. Over de luxe van voorreizen kunnen maken, en zo vantevoren details te kunnen regelen. Maar ook over de achteruitgang in improvisatie en spontaniteit, die met die luxe gepaard gaan.

De chauffeur kan niet helpen in een oude menselijke valkuil te trappen. Kan niet helpen het verhaal dat hij hoort op zichzelf te betrekken. Een vergelijking te maken met zijn eigen stijl van reizen. 22 Augustus vertrekt hij weer. Vanaf Brussel gaat hij via Chicago naar New York. Drie weken is hij daar. Vrijwel niets voorbereid; alleen de vlucht heen, en een vlucht terug. Niks geen voorreis.

Wel een plan; De Luister-en-Vertel-Tournee in New York te houden. Hoe precies?, dat weet hij nog niet. Als het lukt verblijft hij in een tehuis voor daklozen. Hetzelfde als waar hij twee jaar geleden eens overnachtte en Pat ontmoette. Third Street op Manhattan. Mooie plek om mensen te ontmoeten en verhalen te schrijven. Die ontmoetingen en verhalen zijn niet zomaar. Hij wil de verhalen gebruiken voor een vertelling op de Gandhi-King Conference. 26 en 27 oktober in Memphis. Thema: how to build the beloved community.

Drie weken op Manhattan leveren vast genoeg stof op. Over de onderkant van de Amerikaanse samenleving. Zoals Pat, een 82-jarige man. 20 jaar geleden ging zijn bedrijf failliet en strandde zijn huwelijk. Hij had niets geregeld en belandde in de goot. Tot drie jaar terug zwierf hij door New York, totdat hij onderdak vond in het daklozentehuis op Third Street. Waarschijnlijk zal hij daar dood gaan. Manhattan is ook een mooie plek om mensen aan de bovenkant van diezelfde Amerikaanse samenleving te ontmoeten. Is vast wel een heel stuk moeilijker, maar misschien lukt het hem als nobody een mens als Donald Trump te ontmoeten. Mooi voorbeeld van de bovenkant van de samenleving, als je tenminste onder- en bovenkant definieert in termen van financiele status. Kans op succes?: ongewis maar ongetwijfeld laag. Troost; als hij maar laag genoeg begint, kan hij alleen maar stijgen.



3 brutale vragen:

1.
Kent u dat ook? Dat u een verhaal hoort, op de radio of in het echt, en dat u niet kunt laten het aan uw eigen situatie te spiegelen? Schijnbaar hetzelfde en toch weer anders. Of maakt u dat nooit mee?

2.
Misschien vindt u het verhaal over Floortjes Dessing wel gek genoeg om het met een medemens te delen. Als dat zo is, stuur of vertel het door.

3.
Misschien, heel misschien vond u het relaas van de taxichauffeur die zonder voorreis naar New York gaat wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het aan rekeningnummer 1689.67.456 van de Stichting Luister en Vertel Tournee te Oisterwijk. Maar alleen als u het een euro waard vindt. Anders niet. Bewaar het anders maar voor als u zelf eens onvoorbereid op reis gaat. Wie weet komt die euro u dan wel goed van pas.


Vriendelijke groet, ton.