Een mongool in Oisterwijk

"Je bent een mongool en je blijft een mongool". Beduusd stapt de taxichauffeur uit Oisterwijk weer in zijn auto. Veel had hij verwacht, maar niet te worden uitgescholden. In Sittard was hij, uit een mengeling van nieuwsgierigheid en nostalgie, spontaan bij de taxicentrale langsgegaan waar hij alweer vijf jaar geleden werkzaam was geweest. Zojuist had hij een non uit Moergestel naar Ransdaal in Zuid-Limburg gebracht en op de terugweg kwam hij langs Sittard.

Gedachten gingen uit naar die eenjarige periode bij dat bedrijf in Sittard. Geen succesvolle periode, wel aangenaam en leerzaam. Hij besloot eens langs te rijden om te kijken hoe het er tegenwoordig uitziet. De eerste de beste medewerkster die hij ontmoette had hem niet meer verteld dan dat hij een mongool is en een mongool blijft. Beduusd was hij omgedraaid en weer weggereden. En ook al wist hij donders goed uit wier mond die woorden kwamen en hoe serieus je haar moest nemen, toch had het hem verward.

Een mongool is een inwoner van Mongolië, al hoor je die volgens de dikke Van Dale Mongoliër te noemen. Het is ook een vulgaire benaming voor een mens met het Downsyndroom. En het is een scheldwoord, vaak gebruikt voor een mens die zich een beetje anders gedraagt. Dat gebruik van mongool als scheldwoord heeft vast iets te maken met die eerste twee betekenissen.

* * *

Het is zaterdagavond. Het schemert als de chauffeur bij de taxicentrale wegrijdt. Nog twee ritten, en dan zit deze dienst erop. Hij kijkt op de terminal op het dashboard. Eerst een passagier van Langvennen Zuid naar Langvennen Noord brengen. Daarna een passagier van Langvennen Noord naar het Kerkplein. De namen van beide passagiers kent hij. Twee bekende Deeltaxi-klanten. Twee dorpsritten.

De schemer is zwart geworden als hij bij Langvennen Zuid 149 voorrijdt. Netty staat al in de deuropening. Achter haar rollator loopt ze naar de auto. Lopen en instappen gaat haar niet gemakkelijk af; haar handicap maakt haar bewegingen schokkerig en houterig. Als ze goed in de auto zit, doet hij de deur dicht en loopt de rollator naar de achterkant. Het loophulpmiddel past net in de achterruimte van de Mercedes A.

Langvennen Noord is het adres van Huize Martino, een tehuis voor zwakbegaafde mensen, mensen zoals Netty. Mensen die door sommige andere mensen, die zichzelf normaalbegaafd vinden, mongool genoemd worden. Ook al komen ze niet uit Mongolie en hebben ze niet het Downsyndroom. Nummer 16 is aan de andere kant van dezelfde straat. Ook een huis waar minderbegaafde mensen wonen, maar dan minder minderbegaafd. Begaafd genoeg in ieder geval om zelfstandig te wonen.

De chauffeur belt aan bij nummer 16. Even later ziet hij door de ruit naast de voordeur dat het licht in de kleine hal aangaat. Sjef doet zijn jas aan en komt naar buiten.

"Goedenavond chauffeur". Sjef is altijd vriendelijk. Sjef is altijd correct. Althans, zo heeft de taxichauffeur hem tot nu toe altijd meegemaakt. Hij laat de man instappen, neemt zijn Deeltaxi-pas aan en noteert tijd en kilometerstand op de rittenstaat.

"Mag ik u eens een brutale vraag stellen?". Sjef is altijd correct, ook als hij brutaal denkt te moeten zijn. "Natuurlijk Sjefke. Wat wil je vragen?"
"Heeft u laatst de groeten van mij gedaan aan Jan-Peter en aan alle andere voorzitters in Den Haag?"

Die vraag had de chauffeur al verwacht. Bij iedere chauffeur bij iedere rit vraagt Sjef steevast of die de groeten wil doen aan Jan-Peter en de andere voorzitters in Den Haag. Hoe hij daar bij komt, weet de chauffeur niet.

Sjef is een mongool. Geen echte: hij heeft niet het syndroom van Down en komt ook niet uit Mongolië. Maar voor sommige mensen is hij een mongool: hij heet geestelijk minder begaafd te zijn.

"Heeft u laatst aan Jan-Peter de groeten van mij gedaan, en aan de andere partijvoorzitters in Den Haag?". Sjef herhaalt zijn vraag. Zijn tongval is hoorbaar Brabants zonder plat te worden.

"Nee Sjefke, ik zie Jan-Peter niet zo vaak".
"Nou, als u Jan-Peter weer ziet, wilt u hem dan de groeten doen van Sjef Beekmans?"
"Als ik hem zie, doe ik hem van jou de groeten".

Uit ervaring weet de chauffeur dat het vergeefse moeite is Sjef duidelijk te maken dat een gemiddelde taxichauffeur uit Oisterwijk niet zo vaak met de premier van Nederland om tafel zit. De volgende keer zal hij aan het begin van de rit weer dezelfde vraag stellen. En waarschijnlijk zal Sjef bij het uitstappen hem opnieuw vragen toch vooral de groeten te doen aan Jan-Peter.

"Waar ga je nu heen?", snijdt de chauffeur een ander onderwerp aan.
"Ik ga naar de Petruskerk. Daar ga ik een kaarsje opsteken en een wees-gegroetje zeggen".
"Voor wie doe je dat?"
"Voor alle mensen in de wereld. Maar vooral voor Jan-Peter en alle voorzitters in Den Haag"
"Doe je dat vaker?"
"Elk weekeinde ga ik twee keer naar de kerk. Op zaterdag naar de katholieke kerk, en op zondag naar de protestantse. Als alle mensen zoals ik zouden zijn, zou er heel wat minder trammelant in de wereld zijn".

Sjef is ongeveer 54 jaar. Hij is opgegroeid in een deel van Nederland en in een tijd waarin katholiek en protestant stevig in zuilen waren gescheiden. In de meeste streken van Brabant waren protestanten niet alleen zomaar van een ander geloof, het waren ook 'andere' mensen. En 'andere' mensen, daar ging je niet mee om. Sjef mag dan wel minderbegaafd zijn, hij snapte heel goed dat dat niet deugde. Eigenlijk was hij juist meerbegaafd.

"Als alle mensen zoals ik zouden zijn, zou er heel wat minder trammelant zijn". Sjef mag zichzelf nogal eens herhalen.
"Zeg, wat ga je doen na de kerk?"
"Dan ga ik naar het cafe, een biertje drinken".

Bij de Petruskerk geeft de chauffeur Sjef zijn Deeltaxipas terug en helpt hem uitstappen.
"Chauffeur, mag ik u wat vragen?"
"Natuurlijk Sjefke, da moogde gij"
"Wilt u voor mij de groeten aan Jan-Peter doen als u hem ziet? En aan de andere voorzitters in Den Haag? Maar vooral aan Jan-Peter?"
"Da doe ik, Sjefke. Da doe ik".


3 brutale vragen:

1.
Hoe begaafd bent u eigenlijk? Neems eens de tijd om uw gaves en uw minderbegaafdheden te overdenken.

2.Misschien kent u wel iemand met wie u deze ervaring van een gemiddelde taxichauffeur uit Oisterwijk wil delen. Als dat zo is, stuur of vertel het dan door aan iemand anders.3.Misschien, heel misschien vindt u het taxiverhaal, dat niet uit Mongolië komt en eigenlijk niets met mongolen te maken heeft wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het aan rekeningnummer 1689.67.456 t.n.v. Stichting Luister-en-Vertel-Tournee te Oisterwijk. Maar alleen als u het een euro waard vindt. Anders niet.


Vriendelijke groet, ton.