Duitse en andere Geschiedenis in Damascus

Zaterdag 10 maart 2007,
dag 10 van De Luister-en-Vertel-Tournee in Syrie

Het is weer een zonnige dag in Damascus als de Nederlander het Havana coffee house binnenloopt. Nou is het in de woestijn elke dag een zonnige dag, maar het kan geen kwaad eens extra stil te staan bij die zonnige kant.

Hij gaat aan een tafeltje bij een van de grote ramen zitten, legt zijn hoed op tafel en ritst de kleine helblauwe rugzak open. Hij haalt er een schrijfblok, pennen en een speciale editie van Der Spiegel uit. Gekocht op het vliegveld van Dusseldorf toen hij daarvandaan vorige week donderdag vertrok. 'Die Erfindung der Deutschen' heet het, de ondertitel is 'Wie wir wurden, was wir sind', en gaat over de geschiedenis van Duitsland en het Duitse volk. Te beginnen bij de Slag bij Fontenoy op 25 juni 841, tot de dag van nu. Of liever tot in de toekomst; het eindigt met een essay van Joschka Fischer over de toekomst van de natie-staat in Europa.

Het inspireert de reiziger uit Nederland zijn dagelijkse brief aan de geschiedenisleraar te schrijven uit zijn middelbare schooltijd. Levendig herinnert hij zich nog de eerste les Geschiedenis in de brugklas. Een allesbehalve levendige ervaring; de nieuwbakken middelbare scholieren van klas 1D moesten een diktaat in hun schrift opschrijven over wat Geschiedenis is. Ondanks de saaiheid van die eerste les staat hem nog helder bij te hebben neergepend dat Geschiedenis het geschreven deel van het verleden is. Daar was hij het toen al niet mee eens, en nu nog niet. Geschiedenis is veel meer.

Als middelbare scholier had hij niet veel respect voor die leraar. Helaas, het spijt hem te moeten bekennen, had dat ook een beetje te maken met diens handicap, al miste hij het dedain dat zijn medescholieren vanwege zijn gebrek voor die leraar toonde. Meer had het te maken met die eerste les en de weinig-inspirerende stijl van lesgeven. Een grote teleurstelling na de liefde voor dat vak op de lagere school. Gelukkig heeft hij daarna ook andere leraren gehad, dus de liefde is weer opgebloeid. En bekleven. Niet op academisch niveau, hoor; het is hobbyisme gebleven. En nu schrijft hij dus een van die meer-enthousiasmerende leraren een brief.

Rode draad in de SpiegelSpecial is het ontstaan van de natie-staat Duitsland. In het begin staat een interview met een Duitse professor, over natie en natievorming. Het is niet moeilijk verbanden te leggen met de huidige tijd. Nation-building is, tegen wil en dank, onderdeel van de Amerikaanse buitenlandse politiek in het Midden-Oosten. Syrie is een voorbeeld van de moeizame historische ontwikkeling van een volk, dat eigenlijk misschien wel geen volk meer was, tot een natie. En in Europa, niet in de laatste plaats in Nederland, beginnen oprechte nationalistische gevoelens gevaarlijke bijproducten te produceren.

De verre, minder verre en huidige Geschiedenis is vol van bedoelde en onbedoelde, gewilde en ongewilde uitwassen van nationalisme en overdreven vaderlandsliefde. Onschuldig ogende afkeer van het onbekende en gepaste trots op de eigen identiteit verglijden voor we het goed en wel in de gaten hebben tot vreemdelingenhaat, rassen- en religiewaan en vermeende eigen superioriteit. Niet alleen de Duitse geschiedenis kent daar talloze voorbeelden van. Andere volkeren, misschien wel alle op deze aarde, de Nederlanders incluis, konden en kunnen er ook wat van.

* * * * *

Diezelfde zaterdag, een paar uur later.

In het voorbijgaan op het terras van Costa coffee spreekt de grijze man hem aan: "I see you're reading the qoran". Hij wijst naar het donkergroene pocketboekje naast de bruine hoed, met in goudkleurige letters in het Arabisch en in het Nederlands de titel. Nog voor de man aan het tafeltje kan antwoorden gaat hij verder "Out of curiosity or trying to understand?".
"Trying to understand"
"Are you convert to muslim?"
"I am all"
"All? What do you mean by saying you are all?"
"I am muslim, hindu, buddist, christian. They all contain part of the truth, but none has all"
"So you believe in all religions?"
"I believe in all faiths. Atheism too"
"Than you must have found that actually all faiths are the same?"

De Nederlander schudt de man de hand; het lijkt dat ze elkaar begrijpen. Hij schudt terug.

"Salaam aleikum"
"Aleikum salaam. Where are you from?"
"Europe"
"Wich country?"
"Netherlands"
"Beautifull country! How long are you in Syria?"
"One week now. How about you? Where are you from?"
"From Syria. But I lived in US for 31 years"
"Where in the US?"
"California. I'm an engineer. I worked in Silicon Valley. I've returned to here for five years, but I'm moving back to US again. I come here everyday with three friends from twelve to two. How long wll you stay? Will you be here tomorrow?"
"I'll be in Syria for one month. Tomorrow I have an appointment at noon nearby. Day after tomorrow I'm going to Qamishle, in the north. But I'll be back in Damascus on the 27th. I'm leaving for Europe on the 30th."
"Well, hopefully we'll meet again."
"Hopefully yes"

Zomaar een korte ontmoeting op een zonnig terras in Damascus. En plotseling weet de reiziger weer waarom hij ook alweer zo graag reist. Zomaar mensen ontmoeten en een praatje maken is ook een manier om Geschiedenis te studeren.


3 brutale vragen:

1.
En, wat is Geschiedenis voor u? Ook deel van uw nationale identiteit? En welke Geschiedenis dan?

2.
Misschien vindt u deze historische verhandeling, die eigenlijk geen verhandeling is, wel de moeite waard te delen met een andere amateur-historicus. Als dat zo is, vertel of stuur het door. Maar alleen als u denkt dat het hem interesseert, anders niet.

3.
Misschien vindt u dit verhaal van de reiziger uit Nederland, die alles gelooft en toch ook atheist is, wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het aan rekeningnummer 1689.67.456 van de Stichting Luister en Vertel Tournee te Oisterwijk. Maar alleen als u het dat waard vindt. Anders niet.



Vriendelijke groet, ton.