Brief aan Cees uit Seattle, deel 1

Woensdag 14 oktober 2009
Mansion Hotel Bos en Ven, Oisterwijk


Beste Cees,

"Groei of krimp, dat maakt geen verschil. De essentie blijft hetzelfde."
"Krimp is ook groei."

Je zei nog meer afgelopen middag in Carpe Diem in Vessem, maar dat had je beter niet kunnen doen. Die eerste twee prikkelende uitspraken misten hun hun doel niet: ze prikkelden me erover na te denken. Die kracht ging een beetje verloren toen je het probeerde uit te leggen. Een sprekend geval waarin meer minder is. Ik zal dat mindere meerdere vergeten.

Maar die eerste twee stellingen, die sla ik op en neem ik mee als ik in november naar Amerika ga. Er komt vast een goede gelegenheid er een beetje mee te spelen.

* * *

Maandag 16 november 2009
Dag 15 van weer een Luister-en-Vertel-Tournee in Amerika
Starbucks hoofdkantoor, 2401 South Utah Avenue, Seattle

Ooit was Starbucks een kleine winkel op Pike Place, een plein in het hart van Seattle waar ook de vismarkt is. Ooit is in de jaren 70 van de vorige eeuw. De winkel werd gedreven door drie mannen, die dat zo'n beetje erbij deden. Ze hadden naast hun vrijblijvende ondernemerschap ook reguliere banen. Je kunt wel zeggen dat koffie hun passie was. Het doel was Amerikanen te leren fatsoenlijke koffie te drinken, en niet het bruine vocht dat ze gewoon waren koffie te noemen, maar waarvan de enige overeenkomst met het echte spul was dat het heet geschonken werd. In hun winkel verkochten de drie ongemalen bonen en koffemolens. De bonen werden ongeroosterd van speciaal uitgezochte plantages ingevoerd en in een eigen branderij in Seattle geroosterd.

Dertig jaar later kun je wel zeggen dat er veel veranderd is. Starbucks is een wereldwijde keten van coffeeshops met duizenden vestigingen. Hoe dat zo kwam? Nou, om het heel kort te vertellen: in de jaren 80 kwam ene Donald Schultz naar Seattle, en die had andere ideeen over de firma. Als je meer wilt weten kan ik je 'Pour Your Heart Into It' aanraden, een autobiografisch relaas van Donald over zijn leven voor Starbucks en over de opkomst van die multinational. Het is een autobiografie dus enig kritisch tussen de regels door lezen kan ik je ook aanraden. En als dat niet helpt: 'Starbucked' van Taylor Clark geeft een wat evenwichtiger beeld van dit bedrijf. Voor het geld hoef je het niet te laten. Bij Bol.com kost het ene boek 15,99 en het andere 10,95. En veel tijd hoeft het ook niet te kosten. Ook al zijn beide boeken in Engels, met een uurtje per dag heb je ze in een week of zo uit. Zeg nou zelf; als dat geen goede investering is, money- en timewise, om een beetje corporate wisdom te vergaren, wat dan wel?

Te voet ben ik van downtown Seattle naar Utah Avenue in het zuiden van de stad gelopen. Het blijkt ongeveer twee mijl te zijn. Ik doe er ongeveer een uur over. Het regent. Niet hard, een miezertje maar, hard genoeg om waterdruppels op mijn bril achter te laten. Nu mis ik mijn hoed. De brede rand zou een handige bescherming tegen regen in mijn gezicht zijn. Helaas, vlak voor vertrek uit Nederland ben ik die Australische hoed kwijt geraakt. Geen idee waar en hoe. Nu heb ik weer een goed excuus om naar Sydney te gaan om een nieuwe te kopen.

Vier dagen ben ik in Seattle en toen Bert me eergisteren op het vliegveld afhaalde bereidde hij me voor op vier dagen regen. Dat waren de weersvooruitzichten. Die zaterdag dat ik in deze stad aan de Stille Oceaan aankwam kwamen die vooruitzichten niet uit. Het was koud, een paar graden boven nul, dat wel, maar stralend en open weer. Daags erna inderdaad regenachtig. Soms droog, soms druilerig, minder koud. En vandaag klopt dus de weersverwachting. Regen vanaf vanmorgen vroeg.

De druppels water belemmeren me een goed zicht op de omgeving. En samen met de regen wordt het weer gedomineerd door de bijbehorende laaghangende bewolking. Het geeft me een naargeestig beeld van de buurt waar ik doorheen loop. Downtown valt het nog wel mee. De hoge gebouwen, de winkels in de straten, het verkeer op de weg en de mensen op het trottoir verlevendigen de atmosfeer. Eenmaal buiten het epicentrum van grootstedelijke bedrijvigheid, in de voornamelijk betonnen industriele omranding van de binnenstad, combineert de druilerige grijzigheid van de regen ton-sur-ton met de macabere leegheid van ongebruikte bedrijfshallen en verlaten stadions.

Hoe bij het hoofdkantoor van Starbucks te komen weet ik niet precies. Ik heb alleen een adres, 2401 South Utah Avenue, en een grove beschrijving van Bert. Het is ten zuiden van downtown en het is gevestigd in een hoog gebouw met een klokketoren. Boven de klok is half de zeemeermin van Starbucks te zien. Volgens Bert is het al van verre te zien, kan ik het niet missen. Vrijwel iedere buslijn vanaf 1st Avenue komt erlangs. Liever loop ik, ondanks de regen. Iets onbestemds in me fluistert me in dat het op een loopbare afstand is.

Dat blijkt zo te zijn. Eenmaal voorbij de twee stadions en een paar lege bedrijfsgebouwen zie ik tussen de regendruppels door in de verte een toren met een klok. En inderdaad; erboven is half het gezicht van de meermin uit het Starbuckslogo te zien. Ondanks de duisternis en nattigheid is het goed herkenbaar door de stijl van de ogen, het haar en de kroon met ster. Donkergroen doorbreekt de grijze sluier. Onderin het hoofdkantoor is een kleine coffeeshop met een groot terras. Het terras is leeg. Ik loop de shop binnen en bestel een espresso solo. Aan een van de twee tafeltjes schrijf ik verder aan een brief voor Arent, waar ik eergisteren aan ben begonnen.

Die brief loopt een beetje uit de hand. Het begint met de vertaling uit het Engels van een chronologische opsomming van feiten. Die chronologie van 11 bladzijden begint op 17 januari 1961, twee dagen voor de inauguratie van Kennedy als President van de Verenigde Staten, met een citaat uit de afscheidsrede van President Eisenhower waarin hij de Amerikanen waarschuwt voor de gevaren van het militair-industriele conglomeraat. Het eindigt op 24 november 1963, twee dagen na de moord op Kennedy, met een uitspraak van de dan kersverse President Johnson waarin hij stelt dat hij niet de president zal zijn die Vietnam gaat verliezen. De chronologie dient als inleiding voor een boek over Kennedy's dood. 'JFK and the Unspeakable' heet het, ondertitel 'Why he died & Why it matters'. Kort gezegd stelt de auteur dat Kennedy niet is vermoord door Lee Harvey Oswald, in ieder geval niet door hem alleen, maar door binnenlandse krachten, wier belangen door Kennedy niet gediend werden: CIA, Pentagon en grote ondernemingen, die veel geld verdienden aan de Koude Oorlog en de minder koele uitvloeisels daarvan zoals Cuba en Vietnam. Dat boek kan ik je niet aanraden. Iets in me fluistert me in dat dat soort complottheorieen je niet bijster veel interesseren. Misschien vergis ik me.

* * *

(wordt vervolgd)

3 brutale vragen:

1.
Kent u dat ook? Dat verhalen wel eens uit de hand lopen? Dat prikkelende uitspraken tot oeverloze discussies leiden? Dat complottheorieen te hardnekkig zijn om te worden genegeerd maar ook te langdradig om te vertellen? Bij deze een gelegenheidsoplossing: gewoon in tweeen knippen. Weet u een andere manier om te voorkomen dat meer minder wordt?

2.
Misschien wilt u wel iemand anders prikkelen met dit verhaal, al was het maar om uit te kijken naar deel 2. Als dat zo is, stuur of vertel het door. Wie weet wat voor prikkeling u ermee geeft.

3.
Misschien, heel misschien is dit eerste deel van een brief aan een prikkelende ondernemer u wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het dan aan rekeningnummer 1689.67.456, t.n.v. Stichting Luister en Vertel Tournee te Oisterwijk. Maar alleen als u het een euro waard vindt. Anders niet. Anders kunt u het beter bewaren voor een aanschaf bij Bol.com of zo. Ook een goede investering, hoor.


Vriendelijke groet, ton.