Looking for Mister Gandhi in Teheran, maar nu eerst een Bavaria

Zondag 19 september 2010
Dag 13 van de Luister-en-Vertel-Tournee in Iran
Hotel Khazar Sea, Teheran

Met 10 miljoen inwoners is Teheran een wereldstad. En toch is er nauwelijks of niet een nachtleven. Al om half elf, als de man met de hoed terugloopt naar zijn hotel in Amir Kabir Street, zijn de straten van Teheran het domein voor de zichtbare katten en de hoorbare krekels. In zijn kamer aangekomen weet hij al wie hij zijn vandaagse brief gaat schrijven. De blikjes in het eetstalletje op Ferdosi Street hebben hem geinspireerd. Zonder dralen haalt hij schrijfblok en pennenetui uit de rugzak en begint te schrijven.



Zondag 19 september 2010
Dag 13 van de Luister-en-Vertel-Tournee in Iran
Hotel Khazar Sea, Teheran

Geachte heer Swinkels,

Beeldt u zich het volgende eens in. U loopt op een aangename zondagavond over Ferdosi Street in Teheran. Aangenaam want de temperatuur is warm genoeg om in niet meer dan een katoenen t-shirt gekleed te gaan. Olijfgroen met twee boeddha-ogen als opdruk. Ook koel genoeg om ondanks de inspanning van flink doorstappen met een kleine rugzak niet te zweten. Aangenaam ook omdat het een welbestede zondag is geweest.

U komt bij een boekstalletje, niet de eerste sinds u tien dagen geleden in Iran bent aangekomen. Uit nieuwsgierigheid kijkt u wat het oevre is dat er te koop is. U bent in eerste instantie teleurgesteld: treft u voor het eerst in die tien dagen een boekshop die niet uitsluitend boeken in Arabisch schrift verkoopt, blijken de titels in Cyrillisch te zijn. En dat beheerst u al evenmin.

Maar gelukkig laat u zich niet zomaar uit het veld slaan: u kijkt verder en stuit waarachtig op boeken in voor ons Nederlanders leesbare letters. Duitse en Engelse boeken. U kunt uw geluk helemaal niet op als u op de ruggen van die rij boeken de naam Gandhi ontwaart. Nu wil het geval dat 'Looking for Mister Gandhi' een rode draad is in de reizen van de Luister-en-Vertel-Tournee, die u vijf jaar geleden begonnen bent. U neemt het kleine boekje uit de rij en bekijkt de kaft. 'Gandhi, His Life and Message for the World' heet het en het is geschreven door Louis Fischer. Die kent u als de Amerikaanse journalist die tweemaal een tijd met Gandhi heeft doorgebracht en die na zijn dood een biografie over hem heeft geschreven die, in ieder geval in de westerse wereld, als betrouwbaar en volledig wordt beschouwd. Voorzover natuurlijk het mogelijk is over een leven als dat van Mohandas Gandhi binnen de beperkingen van een boek een volledige beschrijving te geven.

U slaat een willekeurige bladzijde open en leest:
'"Nothing is impossible," he concluded. This keynote rang with faith in self, people and God.'
Vrij vertaald:
'"Niets is onmogelijk," stelde hij vast. Deze slogan was doorspekt met vertrouwen in zichzelf, in mensen en in God'
En op de achterkant leest u de prikkelende vraag: 'Was Gandhi a succes or failure?'

Al met al genoeg om de verkoper naar de prijs te informeren.
"Yek", antwoordt hij en steekt een vinger op.
"Yek hezar toman? - een duizend toman?" vraagt u voor de zekerheid.
"Bale - ja", antwoordt de man, die net bezig was zijn nering naar binnen te brengen en zijn stal te sluiten.
U haalt een briefje van 10.000 riaal uit uw broekzak, een beige Dockers, en geeft het aan de boekverkoper. Op het scheiden van de dag zet die zo omgerekend nog een dollar om (1 toman = 1.000 toman = 10.000 riaal = 1 dollar, je moet het maar weten).

Verheugd over uw nieuwste aanwinst loopt u naar een eetstalletje een stukje verderop op Ferdosi Street. Het is uw vaste stek voor een 'ab tolebi', een honingmeloenjuice, tegenover het gebouw waar de Duitse en de Turkse ambassade gevestigd zijn. De immer vriendelijke stalhouder begroet u zoals altijd vriendelijk 'salam'. U gaat aan een van de vijf tafeltjes zitten en legt uw suedeleren Australische hoed op tafel. Bijna meteen brengt de vriendelijke tenthouder op een plastic schaaltje in een plastic beker uw vruchtesap.

Terwijl u op uw gemak aan het rietje drinkt en kriskras losse flarden in het zojuist aangeschafte boekje leest, bekijkt u eens goed wat er zoal in dit eetstalletje te koop is. Niet echt bijzonder natuurlijk; eetgelegenheden als deze zijn er honderden in Teheran, duizenden in Iran en vast wel miljoenen in de wereld.

Achter de halfhoge toonbank, manshoog gestapeld met schalen fruit, is de muur opgevuld met blikjes, pakken, en dozen. U herkent icoonmerken als Coca Cola en Pepsi, ziet Dole ananasschijven en dozen vol snoep en koek. Er is een klein keukentje waar sandwiches worden bereid. In een vitrine ligt vlees te koelen, kip- en rundfilet en stukken geroosterd vlees. Voorin het kleine zaakje nog een vitrine met blikjes fris en daar bovenop keurig op een rij zes mixers. Daar worden verse juices gemaakt. O.a. ab tolebi dus.

Opvallend tussen de blikjes op de schappen tegen de muur ontwaart u Bavaria. Tussen de Pepsi's en de Coca Cola's. U kunt niet nalaten de stalhouder te vragen wat het is. Iran is een alcoholvrij land, bier is hier niet verkrijgbaar. Het blijkt appelcider te zijn. 0,0% alcohol staat er in grote cijfers op.



Vermoeid van een lange dag legt de man met de hoed zijn Parker rollerball neer, ruimt pen en papier op, en gaat slapen. Een dag later is hij al om 7 uur buiten op straat. 15 minuten lopen is het naar het eetstalletje op Ferdosi Street. Hij bestelt een ab tolebi bij de immer vriendelijke stalhouder, doet zijn suedeleren Australische hoed af om die op tafel te leggen, en neemt pen en papier uit de rugzak. Onder het genot van een honingmeloenjuice maakt hij de brief aan de baas van Bavaria af.



Maandag 20 september 2010
Dag 14 van de Luister-en-Vertel-Tournee in Iran
in een eettentje op Ferdosi Street, Teheran

Geachte heer Swinkels,

Ik heb nu wel genoeg van uw inbeeldingsvermogen en uw geduld gevraagd. Laat ik ter zake komen.

Zou ik u, als ik weer terug in Brabant ben, eens kunnen ontmoeten. In Lieshout, lieftallig dorp niet ver van Nijnsel. Of in Oisterwijk, parel van Brabant en mijn favoriete hangplek als ik in Nederland ben.

Ik zoek sponsors voor de Luister-en-Vertel-Tournee. Een ton heb ik nodig voor vijf jaar. 20.000,-- euro per jaar. Daarvoor kunnen jaarlijks vier tot vijf tournees van gehouden worden, afhankleijk van duur en bestemming. U kunt zich voorstellen dat bij een Luister-en-Vertel-Tournee in India een ander budget past als bij een Luister-en-Vertel-Tournee in de Verenigde Staten.

Of ik een ton waard ben? Mijn naam is ton en iedere mens is tenminste zijn naam waard. Dus ja, ik ben een ton waard. Waar komt de naam Bavaria eigenlijk vandaan? Wat is Bavaria waard?

Mocht ik u niet kunnen interesseren voor een sponsorschap, dan nog beloof ik u dat een gesprek van 27 minuten u de moeite van de tijd waard is. En als 27 teveel gevraagd is, voor elf doe ik het ook.

Ik hoop van u te vernemen. Vriendelijke groet,

ton



De man met de hoed drinkt zijn juice leeg en zet naam en adres onder de brief. Als hij pen en papier in zijn rugzak wil opbergen om Teheran verder te gaan verkennen, schiet hem nog iets te binnen. Hij herneemt de pen en schrijft een postsciptum.



Ps.: nog een andere mogelijkheid elkaar te ontmoeten, maar dan in een ruimere setting dan tete-a-tete. Maandagavond 11 oktober aanvang 19.30 uur is er een presentatie van de Luister-en-Vertel-Tournee in Inspiration Point De Beemd in Best. U kent dat vast; dat grote grijze gebouw onderaan afrit 28 van de A2 (Best / Eindhoven-Noord / Acht) pal naast het Shell tankstation en de McDonald's met het meer dan levensgrote standbeeld van Michael Jackson.

Het zou me plezieren u te mogen begroeten. U kunt deze brief als een uitnodiging beschouwen. Maar ik begrijp het best als u andere, dringendere verplichtingen heeft.




3 brutale vragen:

1.
Wat denkt u? Zou de baas van Bavaria op de uitnodiging ingaan? Hoeveel tijd zou hij hebben? 27 minuten? Elf misschien?

2.
Misschien kent u wel iemand die de brief in dit verhaal leuk vindt om te lezen. Een Bavaria bierdrinker misschien, die het leuk vindt zijn favoriete merk in een verre wereldstad tussen wereldmerken te zien. Als dat zo is, stuur of vertel het door. Het bevat geen alcohol.

3.
Misschien, heel misschien is het verhaal met de brief aan Peter Swinkels u wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het aan rekeningnummer 1689.67.456 t.n.v. Stichting Luister-en-Vertel-Tournee in Oisterwijk. Maar alleen als u het een euro waard vindt. Anders kunt u het beter gebruiken om een ander doel te sponsoren.


Vriendelijke groet, ton.

Vrijheid in de geschiedenis van Iran

Vrijdag 17 september 2010
Dag 11 van de Luister-en-Vertel-Tournee in Iran
In een eettentje in Ferdosi Street, Teheran

Met een 'ab tolebi', een honingmeloenenjuice, voor zich op tafel bladert de man met de hoed in de brochure, die hij gisteren in het Nationale Museum van Iran heeft gekocht. Een mooi boekwerkje over de Cyrus Cilinder. Samen met Aye heeft hij gistermiddag dat kleine erfstuk uit de tijd van het 1ste Perzische rijk bewonderd. Het inspireert hem een vriend in Nijmegen, een geschiedenisleraar, een brief te schrijven, een brief over Vrijheid.

Net als een diamant kent Vrijheid talloze facetten. De geschiedenis geeft daar ontelbare voorbeelden van. Stel je zou een historische studie willen maken van de Vrijheid. Dat is een behoorlijk ambitieus project. Waar te beginnen? Chronologisch, of juist thematisch? Welk vrijheidsbegrip hanteer je? De onvrijheid van slaven in het Amerika van voor 1863 is een heel andere dan de onvrijheid van vrouwen in het hedendaagse Iran. Niet alleen qua vorm, ook in essentie.

De negerslaven waar Oom Tom alleen maar een voorbeeld van was werden in essentie niet als mensen erkend. Niet als subjecten, die rechten konden hebben. Zij golden als goederen, waar andere mensen (eigendoms-)recht op konden hebben. Weliswaar zijn Iraanse vrouwen rechtens en in de praktijk beperkt in hun vrijheid, meer nog dan hun mannelijke landgenoten, maar het Iraanse recht erkent vrouwen als rechtssubjecten, die net als mannen rechten hebben. Ongelijke rechten, en dat is een scheve zaak, maar het is toch heel wat anders dan de volstrekte rechteloosheid van slaven en slavinnen.

Het voert de man met de hoed te ver in de brief aan zijn vriend de geschiedenisleraar een essay over Vrijheid te geven, als hij zoiets al zou kunnen. Bovendien zou de port voor het verzenden ervan naar Nederland meer dan 5.000 riaal worden, en dat is de limiet die hij zichzelf voor de dagelijkse brieven uit Iran heeft gesteld.

De figuur van Cyrus de Grote was voor de man met de hoed een verrassende eyeopener. In zo'n studie naar de Vrijheid verdient deze Perzische vorst op zijn minst een overweging.

In het Nationaal Museum is een aparte zaal ingeruimd voor de Cilinder van Cyrus. Als hij de brochure mag geloven overtreft de waarde van het uit gebakken klei gemaakte kleinood verre de bescheiden afmetingen ervan. Het is een zandkleurige gesloten cilinder ter grootte van een stevige onderarm. Helemaal rondom is het oppervlakte over de volle lengte gevuld met inscripties. En juist om die inscripties is het te doen. Als de brochure geloofd mag worden bevat het een soort verre voorloper van het VN Handvest voor de Rechten van de Mens. Nu wordt begrijpelijk waarom daden en denken van Cyrus de Grote, de opsteller van de tekst van de Cilinder, in het kader van Vrijheid het bestuderen waard zijn.

De Cilinder is eigendom van het British Museum en is voor vier maanden uitgeleend aan het Nationaal Museum van Iran. Daar is wat getouwtrek tussen beide musea aan vooraf gegaan. En waarschijnlijk ook tussen diplomaten en andere regeringsfunctionarissen van beide landen. Wie weet hoe hoog de ruzie opliep toen het British Museum vlak voor de oorspronkelijke datum in januari van dit jaar besloot de Cilinder nog iets langer in eigen beheer te houden, omdat er nieuwe kleitabletten met inscripties ontdekt waren, die nodig zouden zijn voor de verdere ontcijfering van de tekst op de Cilinder. Iraanse officials geloofden dat niet, dachten dat het een represaille van de Britse regering was als reactie op aankondigingen van de Iraanse regering over haar kernenergieprogramma. Afijn, een half jaar later is het zover; de Cyrus Cilinder is weer thuis. Voor even dan toch.

Het verhaal van Cyrus de Grote is voor de meeste Europeanen niet een bekend verhaal. Behoort niet bepaald tot de standaard geschiedenislessen in de meeste Europese landen. In de brochure leest de man met de hoed het kort opgetekend.

Cyrus leefde ongeveer van 600 tot 529 voor Christus. Hij was koning van een Perzische dynasty in de stad Anshan. Zijn vader was Cambysus de Eerste. Gedacht wordt dat zijn moeder Mandane was, dochter van Astyages, de laatste koning der Meden.
Astyages vreesde de rijzende macht van Cyrus en stuurde zijn leger naar Perzie. De soldaten rebelleerden echter en liepen naar Cyrus over. Ecbatana, het tegenwoordige Hamadan, destijds de hoofdstad van Medie, viel in handen van Cyrus. Astyages bleef daarbij ongedeerd en mocht in zijn paleis blijven wonen.
Jaren later trok Croesus, de koning van Lydie in Anatolie (het moderne Turkije) gesteund door Babylon tegen Cyrus en de Meden op. Croesus werd verslagen, maar na de val van zijn hoofdstad Sardis werd zijn leven door Cyrus gespaard.
Spoedig macheerde Cyrus met zijn leger naar Babylon. De Babyloniers waren toentertijd boos op het gedrag van hun koning Nabonidus. Nadat deze door een coup aan de macht was gekomen vereerde hij Sin de Maangod boven Marduk, de oppergod van Babylon. Kort na zijn aantreden verliet hij de hoofdstad om in Arabie de stad Teima te veroveren. Daar liet hij een tempel ter ere van de Maangod bouwen. Tien jaar lang bleef hij weg uit Babylon, en installeerde er zijn zoon Belshazzar als regent. Vanwege zijn afwezigheid kon al die tijd het belangrijke Nieuwjaarsfestival niet gevierd worden. Het leidde tot afkeer onder de Babyloniers voor hun koning.
Zonder slag te leveren nam Cyrus de stad in. Hij behandelde de bevolking goed en bevrijdde de gevangengenomen volkeren, die in Babylon verbleven, zoals de Joodse ballingen.
Hoe Cyrus precies aan zijn einde is gekomen is niet helemaal zeker. Volgens de Griekse geschiedkundige Herodotus is hij gesneuveld in een veldslag met rebellerende stammen in het noorden van zijn rijk, het tegenwoordige Tajikistan, waar hij een stad genaamd Cyropolis zou hebben gesticht. Herodotus verhaalt in bloedige bewoordingen over zijn dood. Volgens andere bronnen is hij in zijn hoofdstad Pasargadae overleden en daar begraven.

De tekst op de Cilinder verhaalt hoe Cirus geholpen door de god Marduk Babylon zonder slag of stoot inneemt, de uit veroverde landen door de Babyloniers geroofde heiligdommen aan de oorspronkelijke volkeren terug geeft, en de volkeren repatrieert die door de Babyloniers naar Babylon waren gedeporteerd. Het zijn deze verlichte acties, uniek in de antieke oudheid, die de Cyrus Cilinder een bijzondere status geven.

Cyrus zelf wordt in meerdere historische bronnen, waaronder de Bijbel, geroemd om zijn verlichte ideeen, zijn respect voor veroverde volkeren en zijn tolerantie tegenover andersdenkenden en andersgelovenden. De Cilinder bevat Cyrus' eigen woorden en hoewel nergens in de tekst een directe referentie naar de Rechten van de Mens te vinden is, wordt het toch beschouwd als een symbool van een humane en respectvolle behandeling van mensen door een heerser.

De brochure vervalt hier en daar in propagandeske bewoordingen. Het moderne Iran blijft een theocratische dictatuur, nietwaar. Maar gefilterd van de ronkende uitingen over het glorieuze verleden van Iran is de Cyrus Cilinder een interessant studieobject voor eenieder die iets meer wil begrijpen van dat zoveel omvattend en schier onvatbaar fenomeen, dat wij Vrijheid noemen. Misschien is het wel juist door die ontelbare facetten dat dat fenomeen menigmaal misbegrepen en misbruikt wordt.


3 brutale vragen:

1.
Wat weet u eigenlijk van Vrijheid? Wat betekent Vrijheid voor u? Ook wel eens uw Vrijheid niet goed begrepen?

2.
Misschien voelt u zich zo vrij dit verhaal met een ander te delen. Als dat zo is, stuur of vertel het door. Maar alleen als u denkt dat die ander u daarvoor waardeert. Anders is het misplaatste vrijheid.

3.
Misschien, heel misschien is deze korte verhandeling over Vrijheid in het oude Perzie u wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het aan rekeningnummer 1689.67.456 t.n.v. Stichting Luister-en-Vertel-Tournee in Oisterwijk. Maar alleen als u in alle vrijheid meent dat dit verhaal u een euro waard is. Voel u vrij er anders over te denken en doe het dan niet.


Vriendelijke groet, ton.

De trein naar Dusseldorf gaat niet naar Dusseldorf

Dinsdag 7 september 2010
Dag 1 van de Luister-en-Vertel-Tournee in Iran
Venlo, Centraal Station

De trein naar Düsseldorf gaat maar tot Monchengladbach. Reizigers worden verzocht daar over te stappen. Even nadenken; als de trein naar Düsseldorf niet verder gaat dan Monchengladbach, is het niet meer de trein naar Düsseldorf. Flauw taalspitsvondigheidje.

Op perron 1a zit een zwerver wat op een gitaar te pielen. Gevulde boodschappenwagen naast hem. Een klein hondje met een riem eraan vast. Traag en orenschijnlijk ideeenloos plukt de man aan de snaren. Niet onaangename muzak, maar voor de man met de hoed niet boeiend genoeg stil te blijven staan. Hij benijdt de vrijheid van de zwerver niet. Net zomin als de onvrijheid van de hond.

8.05 zal de trein naar Düsseldorf Hbf vertrekken, volgens het informatiebord boven het perron. En dus nooit aankomen op dat Hauptbahnhof, volgens de omroeper. Hm, dan zal hij een ander reisschema moeten maken om op het station van Düsseldorf en vandaar op het plaatselijke vliegveld te komen.

Hij moet nog wennen geen mobieltje meer bij zich te hebben. "Wat een vrijheid!" had Bert uitgeroepen toen de man met de hoed hem vertelde naar Iran zijn mobiel niet mee te nemen. "Geen telefoon!" Een maand lang zonder handige rustverstoorder. Hij zal wel zien hoe vrij dat gemis is. Hij zal wel zien hoe prettig die vrijheid voelt.

Een maand gaat hij naar Iran. 8 september heen, 7 oktober terug. Geen vastgesteld reisschema, niet meer dan wat vage ideeen over te bezoeken plaatsen. Mashhad, de heilige stad in het noordoosten bij de grens met Turkmenistan; Bam, kijken wat er nog te zien is na de aardbeving van vijf jaar geleden; Bander-e Abbas, hoe mondain kan een badplaats zijn in een islamitische republiek? Shiraz natuurlijk, Perzische cultuur in optima forma wordt gezegd; Persepolis, nalatenschap van een beschaving eeuwenouder dan de zijne; Esfahan, een must voor iedere Iranganger. En als er dan nog tijd over is naar Qom, misschien de Kaspische Zee, wie weet de bergen in het noordwesten, uitlopers van de Kaukasus.

Maar ach, hoe gaat dat soms. Onverwachte gebeurtenissen en ontmoetingen kunnen een heel ander reisschema opleveren. Boeiende en interessante mensen kunnen je verleiden van de ingeslagen weg af te wijken. Ook een vorm van vrijheid. De trein naar Düsseldorf die niet naar Düsseldorf gaat zal achteraf misschien wel een voorbode zijn voor een verrassende wending in de Luister-en-Vertel-Tournee in Iran. Misschien wel, misschien ook niet.

* * *

Enkele uren later, Flughafen Düsseldorf. Inmiddels is de man met de hoed op het vliegveld van Düsseldorf aanbeland. Later dan oorspronkelijk gepland, maar nog steeds veel te vroeg. Het is half elf 's avonds en zijn vlucht naar Istanbul vertrekt morgen 11.25 uur. Tijd genoeg om te lezen en te schrijven. Tijd genoeg voor een energetiserende slaap op een van de leren banken in de grote vertrekhal van dit vliegveld.

Tijd herinnert hem aan het gemis van het mobieltje, Bij gebrek aan een horloge fungeert in zijn dagelijkse leven de mobiele telefoon als klok en als wekker. Zou gebrek aan besef van tijd ook een vorm van vrijheid kunnen zijn?

De verlichting in de vertrekhal wordt gedimd. Schoonmaaksters. de meesten met een hoofddoek om, bevolken de hal. Luidruchtige veegmachines glijden over de blinkende tegels. Tijd om te gaan slapen.


3 brutale vragen:

1.
Tijd, telefoon en vrijheid; wat hebben die drie fenomenen met elkaar te maken? Gun u zelf eens 10 seconden die combinatie te overdenken.

2.
Misschien wilt u dit verhaal wel delen. Misschien kent u wel iemand die ook geinteresseerd is in de Iran-reis van de man met de hoed. Als dat zo is, stuur of vertel het door. Maar alleen als u denkt iemand daar een plezier mee te doen.

3.
Misschien, heel misschien is dit begin van het Iran-avontuur u wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het aan rekeningnummer 1689.67.456 t.n.v. Stichting Luister-en-Vertel-Tournee in Oisterwijk. Maar alleen als het u dat waard is. Anders niet. Anders bewaart u het maar voor een eigen avontuur.


Vriendelijke groet, ton.

Oppervlakkige indruk van Iraniers

Donderdag 9 september 2010
Dag 3 van de Luister-en-Vertel-Tournee in Iran
Imam Khomeiny International Airport, Tehran

Op de bonnefooi reizen heeft zo zijn nadelen. Het is vier uur in de morgen, buiten is het nog donker en twee uur geleden is de man met de hoed vanuit Istanbul op dit vliegveld aangekomen, de internationale toegangsweg van Iran door de lucht. Eergistermiddag uit Oisterwijk vertrokken, een treinreis, twee vluchten en evenzoveel nachten later; met een beetje inleving is voor te stellen dat hij aardig vermoeid begint te raken. En voorlopig nog geen concreet uitzicht op een mogelijkheid goed uit te rusten. Een ticket Dusseldorf-Teheran v.v. en een visum voor Iran is het enige dat hij vantevoren heeft geregeld. Geen hotel geboekt met airportservice. Vanaf nu is hij afhankelijk van de bonnefooi. Dat goed geluk moet wel een handje geholpen worden. Uit zichzelf doet Vrouwe Fortuna niet zoveel.

Nog een uur voordat het hier licht wordt. Mooi de tijd om een eerste indruk van dit land te krijgen. Niet dat een luchthaven als deze representatief is, hoor. Net zoals een vreemdeling die alleen maar op Schiphol is geweest een verkeerd beeld van Nederland krijgt, zo ook zal het Iman Khomeiny International Airport wel niet helemaal het land Iran representeren. Maar bij gebrek aan meer geeft het een idee. Een voorlopig idee om later bij te kunnen stellen.

Het is een nieuw vliegveld, pas een paar jaar in gebruik. In zijn reisgids van Iran uit oktober 2004 is nog sprake van het oude vliegveld, Mehrabad, dat dichter bij de stad ligt. Het ziet er ook allemaal behoorlijk modern uit. Veel glas en staal, overal blinkend betegelde vloer. Ruim opgezet, maar lang niet zo groots als de nieuwe vliegvelden in Europa of zo ingewikkeld als de Amerikaanse luchthavens.

Meestal als hij voor het eerst in een vreemd land aankomt gebruikt de vreemdeling met de hoed de tijd tot aan het daglicht om aan het nieuwe land te acclimatiseren. Zo ook dit keer. Hij wisselt geld bij een van de vele banken in de aankomsthal en probeert vast aan het nieuwe geld te wennen. Het gaat om grote getallen; 1 euro is ruim 13.000 riaal. 250 euro maakt hem ineens een plaatselijke miljonair. Italiaanse toestanden van voor de euro. Lang zal hij wel niet van die status kunnen genieten; een espresso kost 30.000 riaal. Hij telt al gauw vijf verschillende banken en net zoveel geldautomaten. Niet een van die automaten accepteert zijn Rabopas. Hm, dat belooft niet veel goeds.

De voertaal in Iran is Farsi. Farsi is gewoon het Arabische woord voor Perzie, Farsi is dus hetzelfde als Perzisch. Na de Arabische inval in de 7de eeuw en de daaropvolgende arabisering van Perzie is dat ook de benaming voor de taal geworden. De Perzen hebben hun spreektaal behouden maar het arabische schrift overgenomen. Voor de man met de hoed betekent het dat hij van de weersomstuit analfabeet is geworden. Vrijwel niets is in voor hem leesbare tekens weergegeven. Slechts het strikt noodzakelijke is in Engels of uberhaupt in westerse letters: de bestemmingen en vertrektijden van de vliegtuigen, de opschriften en de namen van de banken. Twee van de drie cafe's hebben ook Engelse namen: Boob Cafe en The Coffee Bean. Het derde cafe is naamloos, Cafe Zonder Naam.

Terwijl hij zich verdiept in zijn Phrasebook Farsi en zijn reisgids Iran, allebei van het merk Lonely Planet, bekijkt hij het komen en gaan van mensen. De jongens en mannen zijn westers gekleed. De jongens in spijkerbroek en t-shirt met westerse beeldmerken, veel Adifas en Puma, en engelstalige opschriften. De mannen in vrijetijdskleding of pakken die in een willekeurige Europese stad niet zouden opvallen. Mannen en vrouwen bewegen door elkaar en de man met de hoed ziet ook stelletjes met zijn tweeen door de hal lopen of aan een tafeltje zitten.

Bij de vrouwen is het anders: hun kleding wijkt af van het beeld in een gemiddelde Europese of Amerikaanse stad. De oudere vrouwen zijn gehuld in een chador, die vormeloos het hele lichaam bedekt en alleen het gezicht laat zien. Steevast zwart. De tent - chador is inderdaad het Farsi woord voor tent - heeft geen knopen of ritssluiting; de vrouw die erin woont houdt met een hand, soms twee, beide panden bij elkaar. Boerka's ziet hij niet. De jongere vrouwen en oudere meisjes dragen een soort van manteljas, varierend van net over de heupen tot aan de knieen. Daaronder immer een broek, niet zelden een spijkerbroek. Vrouwen in rokken of jurken zijn niet te bekennen. Schoenen lopen uiteen van gemakkelijke sneakers tot modieuze elegante dames op hoge hakken. O ja, en elke vrouw gehoofddoekt. Soms eentonig van kleur, soms ook bont. Soms tot net boven de ogen, soms tot ver op het achterhoofd gedragen.

Alles dat hij hoort is voor hem onbegrijpelijk koeterwaals. Op zoek naar ansichtkaarten voor zijn kinderen, tevergeefs, probeert hij een kort gesprek met de een of de ander. Eveneens tevergeefs.

Het begint buiten te dagen. Tijd om de rugzak om te doen en naar de stad te gaan.


3 brutale vragen:

1.
Tja, op de bonnefooi reizen heeft inderdaad zo zijn nadelen. Avontuurlijk, dat weer wel. Wat zou u kiezen? Waar zou u voor gaan? Neem eens 10 seconden de tijd om u de vermoeidheid van avontuur in te beelden. Vermoeiend, nietwaar?

2.
Misschien denkt u wel iemand te kunnen verblijden met dit verhaal, dat eigenlijk niet meer dan een oppervlakkige observatie van een saai schouwspel op een vliegveld ergens in het Midden-Oosten is. Wie weet kent u wel iemand die dat desondanks leuk vindt te lezen. Als dat zo is, stuur of vertel het door.

3.
Misschien, heel misschien is deze eerste onbetrouwbare indruk van Iran u wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het aan rekeningnummer 1689.67.456 t.n.v. Stichting Luister-en-Vertel-Tournee in Oisterwijk. Maar alleen als er een euro voor over heeft. Anders niet. Want waarom zou je zo'n oppervlakkige observatie belonen?


Vriendelijke groet, ton.

Een vrijdagse rustwandeling in Teheran

Vrijdag 10 september 2010
Dag 4 van de Luister-en-Vertel-Tournee in Iran
Tehran Railway Station, Teheran

De man met de hoed houdt van het avontuur dat reizen vaak is, maar soms vervloekt hij zichzelf om zijn domme opportunisme. Zoals gisteravond.

Een volle dag was hij in Iran en hij was al ruim 100 euro lichter van de 700 die hij uit Nederland in contanten had meegenomen. Inmiddels is hij erachter dat pinnen in Iran voor hem nergens mogelijk is, ook niet op het internationale vliegveld of in de hoofdstad Teheran. Niet dat er geen banken zijn of geldautomaten. Integendeel; het krioelt ervan in de straten van Teheran, meer banken dan moskeeen. Alleen blijken al die automaten alleen maar toegankelijk voor Iraanse bankpassen. Aan zijn Rabopas met daarachter gevulde Raborekening heeft hij dus niets. En tussen al die banken geen Rabobank te bekennen.

Dom natuurlijk; met een beetje meer voorbereiding had hij dat wellicht geweten en meer cash meegenomen. Maar goed, 'had' telt niet. Of zoals Louise het hem ooit gezegd heeft: "would have, could have, should have is all big balloney"

* * *

Vrijdag 17 september 2010
Dag 11 van de Luister-en-Vertel-Tournee in Iran
Tehran Grand Hotel, Teheran

In vlekkeloos Farsi bestelt de man met de hoed in de lobby van dit viersterrenhotel een espresso. Na een week in Iran met een eendaags uitstapje naar Mashhad kan hij al genoeg zinnen in de lokale taal zeggen om zich te behelpen. Lezen gaat nog steeds niet; van de Arabische letters begrijpt hij weinig. Alleen de cijfers, die beheerst hij alle tien.

In de aangenaam warme ochtend is hij hiernaar toe gewandeld. Over Valiasr Street, de brede avenue die vanaf het treinstation in het zuiden dwars door Teheran naar het noorden voert. Het is vrijdag, en zoals in de meeste islamitische landen heerst er op deze dag ook in Teheran een zondagse rust. Niet dat er geen bedrijvigheid is, hoor. Op Yomhuri-e Eslami Avenue, een van de brede winkelstraten die Valiasr Street kruisen, zag hij veel electronicawinkels geopend. En ook veel mensen shoppen. In Iran wordt de vrijdagsrust al even gerespecteerd als de zondagsrust in Nederland. Gedisrespecteerd zo men wil.

Bij een van die winkels zag hij in de etalage op een grote flatscreen televisie een wedstrijd van het Nederlands elftal, direct herkenbaar aan de lichtblauwe uitshirts met de rood-wit-blauwe band. Het moet een oude match van voor het WK geweest zijn; de ambiance op de tribunes was beslist niet Zuidafrikaans, geen vuvuzela te bekennen. Trouwens; Nederland scoorde wel vier keer, en hij kan zich van het WK zo'n wedstrijd niet herinneren. En hij herkent Arjen Robben, die is toch al sinds de zomer gebelesseerd? Moet dus wel een oude wedstrijd zijn. Het is een LG televisie en het beeld is haarscherp. 'Een plaatje' zou de verkoper zeggen.

Hij neemt de vrijheid om op het stenen muurtje tegenover de winkel het etalage-programma te bekijken. Na Nederland een wedstrijd van Chelsea. Portsmouth wordt met een goaltje of 6 overwalsd. Vervolgens de trailer van een nieuwe film met Russell Crow en Kate Blanchet. Het blijkt de zoveelste verfilming van de legende van Robin Hood. Waar legendes over goedbedoelende schurken al niet goed voor zijn. Eens een dief... Coming soon to a theatre near you.

All of a sudden realiseert hij zich zijn vrijheid. Hier zit hij dan. Op zomaar een vrijdagse ochtend in een winkelstraat in Teheran naar amusement te kijken. Hij produceert niets, is niemand van dienst; hij zit maar wat te zitten, zit maar wat te niksen. Geweldig toch, dat dat zomaar kan?

Hij kan dat natuurlijk ook in Oisterwijk gaan doen: bij wijze van vermaak bij Expert in de Dorpsstraat of Van Amelsvoort in de Kerkstraat een kwartiertje naar een televisie in de etalage gaan kijken. Maar om een of andere reden doet hij dat niet. Komt het niet eens in hem op.

Aan alle plezier komt een einde. Even later loopt de man met de hoed weer over Valiasr Street noordwaarts. De avenue gaat langzaam omhoog. Te steil om vals plat te zijn, te vlak om klimmen te noemen.

Tussen de straat en het trottoir is een brede goot, wel anderhalve meter. Het verval is genoeg om het water schuimend naar beneden te laten stromen. Waar dat water vandaan komt weet de man met de hoed niet; zo lang hij in dit land is heeft hij nog geen druppel regen gezien. Alleen maar strak blauwe luchten. Nou ja, buiten Teheran en 's morgens was die lucht aanzienlijk strakker blauw dan 's middags in de stad. Dan wordt de smog van een dag volop bedrijvigheid zichtbaar.

De goot dient ook als afvalafvoer. Een paar kilometer verderop ziet hij een man in rubber laarzen met een veger afval in de goot vegen en zo nodig met de stroom mee sturen. Aha, zo wordt hier dus het afval afgevoerd. En aha, ook hier wordt dus ook op de wekelijkse rustdag gewerkt. Zelfs door de gemeentelijke reinigingsdienst.

De man met de hoed loopt weer verder noordwaarts onhoog. Valiasr Street is ongeveer 20 kilometer lang; hij kan nog wel even vooruit voordat hij aan het einde is. Een meter of tien voor hem komt uit een zijsteeg een vrouw voor hem uit lopen. Twee zaken vallen hem direct op.

Aan een riem heeft ze een hond bij zich. Een schattige kleine witte pluisbol zoals die ook in Nederland vaak als huisdier worden gehouden. Opvallend; het is de eerste hond die hij in Iran ziet. Opvallend ook, want een hond als huisdier is hier een zeldzaamheid. Schijnt met het geloof te maken te hebben; honden worden als onrein beschouwd.

Verder valt hem haar uitstraling op; koket. Ze is gekleed in een zwart satijnen mantelpakje met een rode hoofddoek om. Een paar honderd meter loopt ze in dezelfde richting voor hem uit. Tijd genoeg om haar te observeren, al is het van achteren. Ze loopt een beetje kittig. Komt vast door de zwarte glanzende muiltjes met halfhoge smalle hakjes. Het mantelpakje lijkt wel op maat gemaakt. Ze beweegt er gemakkelijk in zonder dat de stof lelijk trekt, en toch is het strak genoeg om de contouren van haar rondingen te showen. De mantel valt net over haar billen, kunnen die door haar lopen niet verhullen. De zwarte gestalte silhouetteert prachtig in de felgele ochtendzon en de volrode hoofddoek en bijkleurende handtas contrasteren even zo mooi met het donkere zwart. Nu hij eens goed kijkt ziet hij in haar schoentjes een rood detail van dezelfde intensiteit. Van top tot teen ton sur ton.

Voor hem loopt verleiding. Deze dame, hij schat haar 35, heeft duidelijk over haar outfit nagedacht en zichzelf vrijheden gepermitteerd waarvan de man met de hoed dacht dat dat in Iran verboden is.

Niet ver voor ze bij een groot plein aankomen ontmoet de dame een bekende. Een Iraanse jongevrouw die aanmerkelijk minder opvallend gekleed is. Ze begroeten elkaar met een omhelzing en een zoen en lopen een zijstraat in. De hond stribbelt eerst nog tegen, wil de andere kant uit. Een paar ferme rukken aan de riem brengen hem weer in gareel van zijn bazin.

De man met de hoed vervolgt zijn weg over Valiasr Street. Bij het Tehran Grand Hotel op Motahari Avenue besluit hij dat het tijd is voor een espresso en voor productiviteit. Het nietsdoen heeft nu wel lang genoeg geduurd.

Hij installeert zich in een gemakkelijke fauteuil in de lobby van het viersterrenhotel en bestelt een espresso. Na twee uur heeft hij een brief aan een goede vriend afgerond en is het weer tijd terug te gaan. Dezelfde route; het is altijd goed dezelfde weg van de andere kant te bekijken. Wie weet wat voor nieuwe inzichten van bekende objecten dat met zich mee brengt.

Morgen gaat hij Hossein Ghaboli ontmoeten. Weer ontmoeten; de man met de hoed kwam hem al eens eerder tegen in een coffeenet op Yomhuri-e Eslami Avenue. In Iran worden internetcafe's coffeenet genoemd. Hossein heeft 20 jaar in Duitsland gewoond en gewerkt. Zijn vrouw en twee dochters wonen in Kassel. Hij bleek uitstekend Duits te spreken en gaf de man met de hoed bij het afscheid zijn telefoonnummer mee. "Als je iets nodig hebt of als je in Iran in de problemen komt, bel me dan gerust. Misschien kan ik helpen" Misschien kan Hossein hem inderdaad helpen zijn plaatselijke liquiditeitsprobleem op te lossen.


3 brutale vragen:

1.
En u? Wat gaat u aanstaande zondag doen? Uitrusten van een productieve werkweek, shoppen of een andere amusante activiteit? Of is voor u de zondag een gewone werkdag?

2.
Misschien vindt u dit verhaal wel leuk genoeg om met iemand te delen. Iemand waarvan u denkt dat die dit ook een leuk verhaal vindt. Als dat zo is, stuur of vertel het door. Amusant vermaak voor op een rustige zondag, toch?

3.
Misschien, heel misschien is dit vrijdagse verhaal van de man met de hoed u wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het aan rekeningnummer 1689.67.456 t.n.v. Stichting Luister-en-Vertel-Tournee in Oisterwijk. Ja ja, een Raborekening, maar niet die van de man met de hoed. Maar doe het alleen als het u een euro waard is, anders niet.


Vriendelijke groet, ton.

Een bijna-ontmoeting met de president van Iran

Zondag 12 september 2010
Dag 6 van de Luister-en-Vertel-Tournee in Iran
National Museum of Iran, Tehran

"Mahmoud", zegt de man in het nette kostuum bij de dubbele slagboom aan de poort van het National Museum tegen de man met de hoed. "Mahmoud" herhaalt hij zichzelf. Zijn woorden worden kracht bijgezet door twee serieus kijkende militairen. Een draagt een mitrailleurachtig geweer over zijn schouder. De ander is zo te zien ongewapend.

De man met de hoed was, na enig aarzelen, voorbij de linker slagboom gelopen, in de richting van de ingang. Het was hem opgevallen dat er mensen bij de slagboom stonden te staan, schijnbaar zonder enig doel, maar hij had ook gezien dat enkelen waren doorgelopen naar de ingang, 50 meter verderop. Zonder te betalen of een kaartje te laten zien. 'Dan zal de kassa wel bij de ingang zelf zijn', dacht hij en was ook voorbij de slagbomen en de lege kassahokjes gelopen. Een soldaat was hem achterna gekomen, had hem aangesproken, "Mister, mister", en de man in het nette kostuum erbij geroepen.

Over de hele wereld zien veiligheidsmensen er zo'n beetje hetzelfde uit. Correct gekleed: vrijwel altijd in een donker kostuum met overhemd en stropdas, hoe warm het ook is. Ruimzittend, maar niet ruim genoeg om te verhullen hoe goed ze zijn afgetraind. Een zelfverzekerde, beetje arrogante blik, niet zelden verduisterd met een zonnebril ook als de zon niet schijnt, als om duidelijk te maken dat er niet te spotten valt. Dat is trouwens ook vaak niet het geval: humor is een zelden geziene eigenschap bij veiligheidsmensen in functie. Vaak jong; laat-twintigers, dertigers, sporadisch een veertiger. Energieke tred en dito gedrag, vooral als het erop aan komt. Dat gebeurt overigens maar zelden. Tragisch kenmerk van veiligheidswerk: heel veel tijd en inspanning wordt besteed aan het voorkomen van hoogst zeldzame incidenten. En dat is misschien maar goed ook; incidenten die niet hoogst zeldzaam zijn, zijn geen incidenten meer.

Deze man voldoet in alle opzichten aan het cliche beeld van een security agent. Vlot komt hij toegelopen en stevig maar vriendelijk spreekt hij de man met de hoed toe. Farsi natuurlijk, dus verstaat de vreemdeling er niets van, maar dat hoeft ook niet om te begrijpen wat de veiligheidsman bedoelt. Het is verboden om naar binnen te gaan, de man met de hoed moet achter de slagbomen wachten. "Mahmoud", legt de veiligheidsagent uit als de vreemdeling omdraait om terug te lopen. "Mahmoud".

"Je mag er zeker niet in?", vraagt een jongen bij de slagboom in goed verstaanbaar Engels.
"Nee. Is 'mahmoud' soms Farsi voor gesloten?" De jongen, meer een jongeman, ziet er Iraans uit.
"Nee, Mahmoud is onze president. Hij is hier om een tentoonstelling over mensenrechten te openen"
"Mahmoud? Ik dacht dat de president Ahmadinejad heette?"
"Mahmoud is zijn voornaam, Mahmoud Ahmadinejad"
"Dus Iraniers noemen hun president bij zijn voornaam?"
"Ja", lacht de jongeman. "Waar kom je vandaan?"
"Holland"
"O, jouw ambassadeur is er ook" Hij wijst naar een glimmende zilvergrijze Mercedes die vlakbij geparkeerd staat. "Dat is toch de vlag van jouw land?" Voor op de zijflank van de auto is een keine vlaggestok met daaraan een rood-wit-blauwe vlag bevestigd.
"Ja, dat is de Nederlandse vlag"

Nu hij eens goed rondkijkt ziet hij meer auto's met een vlag. De Finse en Tsjechische ambassadeur zijn er ook. En er staan auto's met een klein rond plaatje op de plaats waar net zo'n kleine vlaggestok kan worden vast gemaak; ook diplomatieke auto's. Vrijwel allemaal Mercedessen van het nieuwste of een na nieuwste type, een enkele BMW uit de 7-serie ertussen.

De jongeman blijkt een Iranier te zijn die al vijf jaar in Zwden woont. Hij is even terug in zijn geboorteland voor vakantie. Vandaag is de laatste dag; morgen vliegt hij terug naar Zweden.

Ze blijven even bij de slagboom staan om te zien wat er gebeurt. In de verte, bij de ingang van het museum, is beweging te zien.
"Ah, de president vertrekt", constateert de Zweedse Iranier. Maar even later blijkt dat hij zich vergist. Als de twee opnieuw voorbij de slagbomen willen lopen worden ze weer tegen gehouden en komen ze te weten dat Mahmoud een speech gaat geven. Vandaar al die diplomaten natuurlijk. Hoe lang het gaat duren is onduidelijk. De veiligheidsman had het over 20 minuten, maar 20 minuten kunnen zomaar een uur duren. Of nog langer.

Misschien gaat het museum na het vertrek van Ahmadinejad weer open. De man met de hoed is er niet zozeer voor het museum, maar meer om er ansichtkaarten voor zijn kinderen te kopen. In de vier dagen dat hij nu in Iran is heeft hij die nergens kunnen vinden. Ook niet op het vliegveld. Nou had hij in zijn reisgids gelezen dat het National Museum een must see is voor iedere bezoeker van Tehran en dat er goede ansichtkaarten te koop zijn. Een dubbele reden om hier te zijn. Jammer van zijn timing.

"Laten we in de schaduw gaan staan", stelt hij voor. De hoed voorkomt dat zijn hoofd verbrandt, maar het is ook nu nog, laat in de middag, heet genoeg om niet onnodig in de zon te willen zijn.

In de relatieve koelte van de bomen praten ze verder.
"Er valt hier binnen veel te zien", zegt de Zweed uit Iran, "maar het meeste Iraanse erfgoed is in Londen en Parijs. Ben je wel eens in het Louvre geweest?"
"Ja", antwoordt de vreemdeling uit Holland. "Toch goed dat de Iraanse regering probeert dat naar hier terug te halen." Hij had juist die dag in een krant gelezen dat het British Museum een oud erfstuk uit de tijd van Cirus de Grote aan het National Museum van Iran had terug gegeven.

"Dit regime brengt Iran helemaal niets goeds", brengt de Zweed na enig denken te berde.
"Als dat zo is, hoe komt het dan dat het nog steeds aan de macht is?"
"Omdat het de sleutels voor de macht in handen heeft"
"Wat bedoel je?"
"De macht is aan de top van de piramide. Die top is in handen van het regime"
"De top van een piramide is heel smal, de basis veel breder. Zijn er dan geen mensen van onder die die top niet meer aanvaarden?"
"De top is wel heel smal, maar macht heeft veel poorten. De top controleert alle poorten"
"Als de regering niet goed is voor de mensen, zal er uiteindelijk altijd een poort blijken te zijn, die door de top over het hoofd wordt gezien"
"De mensen die zulke poorten kennen zijn vaak intelligente mensen of mensen die gestudeerd hebben. Het zijn vaak de mensen met inzicht en kennis die weten welke poorten naar de macht leiden. Maar die wijsheid en kennis zijn tegelijkertijd hun zwakte. Wie veel weet, vreest ook veel"

"Zullen we eens kijken of we al in het museum kunnen?" De Iranier uit Zweden verandert van onderwerp en ze lopen terug naar de poort met de slagbomen; nog steeds gesloten.
"Ik probeer binnen te komen" zegt de Iranier "misschien kan ik ze met mijn studentenpas overtuigen als ik zeg dat vandaag mijn laatste dag in Iran is voor ik terug ga naar Zweden", en hij loopt naar een van de soldaten. Ja hoor, het lukt hem; na veel vijven en zessen mag hij doorlopen.

De man met de hoed loopt hem achterna, wie weet komt hij er ook door. Niet dus. Door dezelfde veiligheidsagent wordt hij vriendelijk doch beslist terug gewezen. Hij heeft geen lust te wachten tot het museum over 20 minuten, een uur of nog langer weer open gaat. Wie weet gaat het vandaag wel helemaal niet meer open. Ach, morgen is weer een dag.


3 brutale vragen:

1.
Bent u ook wel eens in het Louvre of in het British Museum geweest? Ook de vele kunst- en andere schatten van over de hele wereld gezien, die daar tentoon worden gesteld? Maar goed dat de Piramides van Egypte niet verplaatsbaar zijn, anders waren die vast en zeker ook in Parijs of Londen terecht gekomen. Een gedachte om bij stil te staan...

2.
Misschien kent u wel iemand tussen uw kennissen die de mening van de Zweedse Iranier over macht, kennis en vrees deelt. Als zijn zienswijze klopt, kun je maar beter niet wijs zijn. Misschien wel een Iranier in Holland. Als dat zo is, stuur of vertel het door. Maar alleen als u denkt dat u die kennis er een plezier mee doet. Anders kunt u dit verhaal beter voor u zelf houden.

3.
Misschien, heel misschien is het relaas van deze bijna-ontmoeting met de president van Iran u wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het aan rekeningnummer 1689.67.456 t,n,v, Stichting Luisteren-Vertel-Tournee in Oisterwijk. Maar alleen als het u een euro waard is. Als u vindt dat bijna niets waard is, dan kunt u doe euro beter voor een echte ontmoeting bewaren.


Vriendelijke groet, ton.

Verkeerd is verkeerd, nog niet in Iran

Maandagmorgen 14 juni 2010. Room Fourtynine, Oisterwijk. Op het terras van het trendy café aan De Lind in het mooiste dorp van Brabant legt de taxichauffeur die ook verhalenverteller is de NRC Next van die dag weg. De verhalen over de kabinetsformatie na de parlementsverkiezingen van vorige week boeien hem al net zo matig als de eerste verslagen van het wereldkampioenschap voetbal dat drie dagen geleden begonnen is. In gedachten is hij in een land ver hier vandaan, ver ook van Zuid-Afrika. In naam en vorm een democratisch land, in werkelijkheid? Een land, waar hij gepland had vandaag te zullen aankomen voor weer een Luister-en-Vertel-Tournee, de eerste dit jaar. Voor hem op tafel op zijn schrijfblok het begin van een brief. Gericht aan de mensen waarvoor hij kort geleden verhalen heeft verteld en die niet beter weten dan dat hij nu in Iran is.


Maandag 14 juni 2010
Room Fourtynine, Oisterwijk

Dag Tony, Anneke en Laurens,

Oisterwijk ligt niet in Iran.
Verkeerd is verkeerd en verkeerd moet je niet doen.
Wie wordt wereldkampioen?

Dat begin heeft hij al een uur geleden gemaakt. En niet geweten hoe verder te gaan. Toen is hij maar de krant gaan lezen. Met een half oog, met halve aandacht. Veel inspiratie heeft het niet opgeleverd. Geen geniale inval, geen sprankelende gedachte, geen briljante woordspeling. Er zit niets anders op dan maar droog het verhaal te vertellen dat hij te vertellen heeft.

Het is vandaag 14 juni. Vandaag loopt de geldigheidsduur van mijn visum voor Iran af. Vanmorgen landde op Ayatollah Khomeiny International Airport in Teheran Emirates-vlucht EK 975, de avond tevoren vertrokken uit Dubai. Ik was niet aan boord.

Verkeerd is verkeerd en verkeerd moet je niet doen. Dat klinkt simpel en in essentie is het dat ook. Maar de ruige en rauwe realiteit van alledag laat zien dat het in werkelijkheid heel wat genuanceerder ligt.

32 ploegen ploeteren zich een slag in de rondte om over een maand wereldkampioen te zijn. Exceptionele gebeurtenissen daargelaten staat nu al vast dat 31 van die 32 teams tevergeefs trachten eerste te worden.

Gistermiddag, zondag 13 juni dus, belde ik naar Flughafen Düsseldorf. Waarschijnlijk boeit het jullie niets, maar het nummer is 0049 voor Duitsland en dan 2114210. Een vriendelijke vrouwestem neemt op. In het Duits natuurlijk. “Womit kan ich ihn helfen?”
Of ze ook Engels spreekt, is mijn eerste vraag, en dat doet ze. Kijk, dat is dan toch mooi: het gesprek is nog maar een paar seconden onderweg en ze heeft me al geholpen. Weliswaar een klein beetje, maar het is een goed begin.
“I’m supposed to check in for the Emirates flight to Dubai this afternoon, but I would like to cancel. Can you put me through to the Emirates desk?”
“Sure. Hold on.”
“Thank you.”

Even later krijg ik een automatische, vriendelijke mannestem. Eerst in het Duits en vervolgens in het Engels vertelt die me dat ik verbonden ben met de Emirates desk op Vliegveld Düsseldorf, maar dat er niemand aanwezig is om mij te woord te staan omdat ik of buiten kantoortijden bel of ze te druk bezig zijn met de afhandeling van een vlucht. De vriendelijke mannestem geeft me het nummer van het Emirates hoofdkantoor in Duitsland. Dus bel ik naar 00491805425652. Een vriendelijke vrouwestem neemt op. In het Duits natuurlijk. “Womit kan ich ihn helfen?”
Ik herhaal de eerste vraag die ik ook al de vriendelijke vrouw in Düsseldorf had gesteld en weer word ik in dat opzicht goed geholpen.
In het Engels leg ik uit dat ik voor vanmiddag een vlucht heb geboekt van Düsseldorf via Dubai naar Teheran, maar dat ik niet ga. Ik kan natuurlijk ook domweg niet op komen dagen, maar ik vond het correcter om vantevoren te bellen om me af te melden.
De vriendelijke dame zegt in eerste instantie dat ze niets voor me kan doen, dat ik het reisbureau moet bellen waar ik de reis heb geboekt. Dat kan dan beoordelen of mijn ticket kan worden omgeboekt naar een andere vlucht. Pas als ik haar duidelijk maak dat dat niet mijn bedoeling is, dat ik best weet dat omboeken of retournering van de ticketprijs niet mogelijk is, verandert haar toon. Ze kan niet rechtstreeks in het verwerkingssysteem van Emirates op Flughafen Düsseldorf, maar ze zal een aantekening in het Emirates boekingssysteem maken.
“If you could do that. I’ld be much obliged. Can you make a cancellation note for the return flight as well?”
“Sure. Thanks for calling”
Ze adviseert me toch nog maar een keer om ook contact op te nemen met het reisbureau. Dat ga ik doen.

Het zou verkeerd zijn nu naar Iran te gaan. Visum en ticket zijn geregeld, en de financiële middelen om een maand door Iran te reizen heb ik ook. Maar teveel van mijn zaken hier in Nederland heb ik niet op orde. Zakelijke en persoonlijke zaken. Als ik dan over een maand weer terug kom, zijn die onaffe affaires natuurlijk niet als vanzelf opgelost. Sterker nog, waarschijnlijk zouden mijn losse eindjes anderen juist in problemen hebben gebracht. Genoeg reden dus om niet naar Iran te gaan maar hier te blijven.

Bovendien zou ik twee weken voor de zomervakantie terugkeren, zonder financiële reserves. Juist de eerste drie weken zijn Laure en Tom bij mij en jullie snappen natuurlijk meteen dat zij dan de dupe gaan worden van mijn zelfgekozen armoedzaaierij.

Verkeerd is verkeerd en verkeerd moet je niet doen. Het zou verkeerd zijn nu naar Iran te gaan. Dus ga ik niet.

De kans dat Nederland één van die 31 is is groter dan dat Nederland die ene is. Gelukkig is niet alleen de uiteindelijke kampioen de winnaar van het WK. Voor Nieuw Zeeland is het tournooi al geslaagd als het doorgaat naar de volgende ronde. En ook Noord-Korea voelt zich vast een winnaar als het land de achtste finale haalt.

Tussen de 16 landen die doorgaan naar de tweede ronde zitten vast wel een paar verrassende outsiders. Misschien zelfs wel een enkele stuntploeg. Zo’n team dat door iedere kenner over het hoofd wordt gezien. Dat land wordt geheid op 11 juli niet kampioen, maar zal zich toch winnaar voelen.

Omgekeerd zullen er ook best wel favorieten zijn, die vroeg in het tournooi worden uitgeschakeld. Ook voor Brazilië, Spanje, Argentinië, Duitsland en Italië geldt dat de kans dat zij tot de 31 behoren groter is dan dat zij de ene zijn.

Het is zelfs denkbaar dat die ene, die op 12 juli met de beker naar huis vliegt, niet eens de beste is. Niet altijd wint de beste, de slechtste verliest niet altijd. En de winnaars van vandaag zijn de verliezers van morgen, zoals de verliezers van vandaag de winnaars van morgen zullen zijn.

Zo bezien zijn voetbalkampioenschappen net verkiezingen of aanbestedingen.

Het avontuur dat Iran heet lonkt ondanks dit tijdelijke afstel. Dus heb ik maar weer een nieuw ticket geboekt. 8 september van Düsseldorf via Istanbul naar Teheran. 7 oktober via Ankara weer terug. Tot die tijd Oisterwijk en wijde omstreken.

Vriendelijke groet.


Met een elegante zwier zet hij onleesbaar zijn naam eronder. Zo, weer een brief af. Hij neemt zich voor deze persoonlijk af te gaan geven. Nog dezelfde dag als het kan.


3 brutale vragen:

1.
Inmiddels weten we dat Nederland niet die ene is geworden, maar die ene tweede. Weer. Wellicht worden we in de toekomst wel eerste. In 2018 misschien?

2.
Misschien kent u wel iemand met wie u dit verhaal wilt delen. Iemand waarvan u denkt dat die dit een leuke brief vindt. Als dat zo is, stuur of vertel het door.

3.
Misschien, heel misschien is het verhaal van deze brief u wel een euro waard. Als dat zo is, doneer het dan aan rekeningnummer 1689.67.456, t.n.v. Stichting Luister en Vertel Tournee te Oisterwijk. Maar alleen als u het een euro waard vindt. Anders niet. Anders kunt u die euro misschien maar beter bewaren om te sparen voor een kaartje als het WK in Nederland wordt gehouden.


Meer verhalen van De Luister-en-Vertel-Tournee?: www.luisterenverteltournee.nl


Vriendelijke groet, ton.