Brief aan oud-reisgenote vanuit Hotel Windsor, Cordoba

Vrijdag 14 september 2012,
dag 17 van De Luister-en-Vertel-Tournee in Argentinie en Uruguay,
Hotel Windsor, Cordoba.

Lieve Margriet,

Hoe Engels is het Spaanse Argentinie?
Hoe ver valt water in New York?
Hoe belangrijk is goed gereedschap?

Ik zit te schrijven in de lobbybar van een chique hotel dat Windsor heet en op het televisiescherm zingt Sting dat hij een Englishman in New York is.

Zojuist heb ik met Laure en Tom gebeld en Laure vertelde dat ze op school bij Spaanse les een presentatie hadden gekregen over Argentinie, over een hele spectaculaire waterval.

Vanmorgen heb ik na dagen twijfelen de knoop doorgehakt en een buskaartje gekocht naar Puerto Iguazu, helemaal in het noorden van dit immens uitgestrekte land, bij het drielandenpunt van Argentinie met Brazilie en Paraguay. 21 uur in een bus om naar vallend water te gaan kijken. Hoe zot kan een mens zijn?

"Weet je wat wij Argentijnen zijn?"
" Nee. Wat zijn jullie Argentijnen?" antwoord ik senor Sayavedra als we in Mendoza samen lunchen.
"Wij zijn Italianen die Spaans spreken en als Engelsen kleden."

Als de inkt van de vulling op is, schroef ik het achterste gedeelte van de Parker rollerball los van het voorste deel, haal de lege vulling eruit, haal een verse vulling uit de lederen pennenetui die ik altijd bij me heb, doe de gevulde vulling in het voorste deel en schroef onderstuk en bovenstuk weer aan elkaar.

...

Brief aan collega taxichauffeur over Argentijnse hockeyster

Zondag 2 september 2012,
dag 5 van De Luister-en-Vertel-Tournee in Argentinie
Cafe La Malteria del Siglo, Avenida Santa Fe, Rosario.


Hoi Roel die geen Koen heet,

De meisjes heten Carla en Florencia, de jongens Mattia, Fernando en Andres. Ik ontmoet ze boven in Roots of Reggae, de bar bij het hostel waar ik afgelopen donderdag hier in Rosario ben aangekomen, La Casona de Don Jaime. Florencia heeft het hoogste woord. Ze helpt me een antwoord te vinden op de vraag die je me als richtinggever voor De Luister-en-Vertel-Tournee in Argentinie hebt meegegeven.

Hoe zijn de vrouwen van Argentinie omgegaan met het verlies in de hockeyfinale tegen Nederland?

Niet toevallig dat ik hier in Rosario de vraag te berde breng. Luciana Aymar komt van hier, de Argentijnse aanvoerdster en sterspeelster. Door veel hockeykenners wordt zij wel als de beste hockeyster aller tijden beschouwd. Niet alleen door Argentijnse kenners, hoor. De Olympische medaille van Londen had haar afscheid en de gouden kers op een verder imposante carriere moeten worden. Helaas voor haar stonden de Nederlandse dames dat in de weg. Of Aymar nu doorgaat tot Rio 2016 weet ik niet. Als ik haar hier in Rosario tegenkom zal ik het haar vragen en het je komen vertellen als ik weer terug in Nederland ben.

Florencia is er snel klaar mee: "Ik mag haar niet. Ze is arrogant, voelt zich te goed voor de rest van ons."
"Maar ze is wel heel goed," breng ik in.
"Jawel. En ze vond ook dat Argenbtinie in het toernooi beter speelde dan Nederland, maar dat ze pech hadden in de finale."

Nou meen ik me inderdaad te herinneren dat aan de eerste Nederlandse goal een duidelijke shootovertreding van een Nederlandse speelster vooraf ging, en dat Argentinie eigenlijk gewoon een vrije slag had moeten krijgen. Alleen was dat buiten de 23-meter lijn en konden de Argentijnsen dus geen videoprotest aanvragen. Zoals wel vaker maakt de benadeelde van zo´n scheidsrechterlijke vergissing daar achteraf een groter punt van dan de bevoordeelde. Zeker als die benadeelde de wedstrijd ook nog eens als verliezer eindigt. Beetje flauwekulsmoes voor het verlies. Geconfronteerd met die 1-0 achterstand zijn ze er daarna niet in geslaagd terug te komen. Kennelijk waren ze zo goed nou ook weer niet.

Florencia heeft nog meer te zeggen: "Zo gaat het nou altijd. Als ze wint is ze de beste. Maar als ze verliest komt het door anderen of door omstandigheden."

Nou is Rosario ook de stad waar Lionel Messi vandaan komt. Voordat hij naar de jeugd van Barcelona ging heeft hij hier voor Newell´s Old Boys gespeeld. Apart verhaal trouwens, die gang naar Barcelona. River Plate, een van de grote clubs uit Buenos Aires, zag zijn talent en wilde hem contracteren, maar kon of wilde de medische kosten niet betalen, die nodig waren voor de groeistoornis, waar Messi last van had. Barcelona wel en zo belandde de 11-jarige Lionel in Barcelona. Goed gescout, kun je wel zeggen. Geloof niet dat ze bij Barcelona nu spijt hebben van die investering.

Voetbal leeft hier meer dan hockey, dat is toch iets meer voor meisjes. Via Messi gaat het al gauw over Christiano Ronaldo, en praten de jongens ook een woordje mee. Een onzinnige discussie volgt over wie van de twee nou de beste is. Misschien is dat wel de meest nuttige bijdrage van sport: de oeverloze praatjes. Er moet toch wat te ouwehoeren blijven als er niets zinnigs meer te zeggen valt?

"Denk je dat ik Luciana Aymar te spreken kan krijgen?" breng ik het onderwerp terug waar het begon.
"No way!" Florencia is er gauw klaar mee. "Trouwens, ze woont hier niet eens meer. Haar familie is nog wel in Rosario. Zelf woont ze geloof ik in Buenos Aires. Of misschien wel in Europa."

In Buenos Aires ben ik nog niet geweest. Behalve dan op het vliegveld en op het station om de trein naar Rosario te nemen. Afijn, aan het eind van deze Tournee kom ik daar weer. Wie weet wie ik daar tegen ga komen.

Vriendelijke groet, ton.

Brief aan korfballer over een Argentijns sprookje in Iguazu

Maandag 17 september 2012,
dag 20 van De Luister-en-Vertel-Tournee in Argentinie en Uruguay,
Restaurant Il Fratello, Puerto Iguazu.

Dag Joost,

Hoeveel sprookjes is nog geloofwaardig?
Waar valt water omhoog?
Wie holt de rots?

Volgens een Guarani mythe is het de schuld van Caroba. Caroba was een strijder van de Guarani indianenstam in de jungle van wat tegenwoordig Brazilie, Argentinie en Paraguay is. Op een dag werd hij verliefd. Dat heb je soms zo met Guarani strijders.

Naipur heette het meisje van zijn dromen. Nou wil het geval dat de god van het oerwoud, wiens naam ik vergeten ben en die ik voor het gemak maar Quetzal noemen zal, op diezelfde Naipur een oogje had. Dat heb je soms zo met goden.

Nou kunnen goden nogal eens toornig en wrokkig van aard zijn, en in dit geval was Quetzal niet de uitzondering op de regel. Overigens een tamelijk kortzichtige eigenschap van die godheden. Je zou van wezens in hun positie toch een hoogstaander en edelmoediger karakter verwachten. Afijn, dat is een discussie voor een andere keer. Voorlopig zullen we het moeten doen met de wispelturigheid van de goden die we voorhanden hebben.

U begrijpt dat Quetzal not amused was over Caroba´s liefde voor Naipur. En zijn toorn begon vervaarlijk op te lopen toen hij gewaar werd dat Caroba werk maakte van zijn gevoelends voor Naipur. Kijk, verliefd zijn is een, er ook daadwerkelijk iets mee doen is wat anders.

De woede van Quetzal bereikte point beyond control toen hem duidelijk werd dat Naipur ook gevoelens van affectie voor Caroba had. "Caramba!" stampvoette Quetzal en alle bomen van het oerwoud stampvoetten met hem mee. Dat heb je soms zo met de volgelingen van goden.

Geschrokken van zoveel natuurgeweld vluchtten Caroba en Naipur in een kano over de rivier de Iguazu. Zij hoopten te ontsnappen naar de vlakten van de pampa's. Daar zou Quetzal te weinig oerwouden kunnen commanderen om nog gevaarlijk te zijn. Quetzal, in al zijn goddelijke vooruitziendheid, voorzag dit scenario en met een allerlaatste krachtsinspanning liet hij uit alle macht de aarde beven en schudden.

Iedereen hield de adem in. Niet alleen de Guarani stamgenoten van Caroba en Naipur, ook de Diaguita, de Mapuche, de Pehuenche en de Puelche, ja zelfs de verre Quarandi van het Andes gebergte stopten met wat zij aan het doen waren. De vogels hielden op te vliegen en te kwetteren. Ook de arenden en de condors, toch niet snel uit hun gewone doen, verroerden geen veer meer. De dieren staakten hun wild geraas. De slangen ritselden niet meer, de panter hield op te grommen, en de luiaard werd nog luier dan hij al was.

Hoe zou dit gaan aflopen?

Met alle kracht die hun stammen en takken konden ontketenen stampten en sprongen de bomen van Quetzal op de aarde.Die beefde en trilde, schudde en sidderde. Niet zonder gevolgen. Vlak voor de kano van Caroba en Naipur zakte de rivierbedding onder het voortdurende geweld plotseling 80 meter omlaag, al het stromende water van de Rio Iguazu meesleurend. Caroba kon de kano niet meer bijsturen en samen stortten ze in de waterval 80 meter naar beneden.

De riviergod, die ook Iguazu heette, had medelijden met de twee. Hij kon het sowieso niet zo goed met die woesteling van een Quetzal vinden. Hij veranderde Naipur in een rots, die sindsdien iedere dag door het water van de Rio Iguazu wordt bekletterd. Caroba transformeerde hij in een boom, die boven de waterval groeit, vanwaar hij iedere dag Naipur kan zien.

En Quetzal? Die kan Naipur niet meer bedreigen zolang het water van de Rio Iguazu blijft stromen en zolang de Iguazu Falls zullen blijven vallen.

Vriendelijke groet, ton.

Begin van brief aan oude bekende

Vrijdag 14 september 2012,
dag 17 van De Luister-en-Vertel-Toernee in Argentinie en Uruguay,
Cafe de la Paix, Plaza San Martin, Cordoba.

Dag Niek,

Welk inzicht verschaft reizen?
Hoe eerlijk is politiek?
Waar zijn onze voorouders heen gegaan?

Leuk weer van je te horen. Je schreef benieuwd te zijn tot welke nieuwe inzichten ik ga komen. En dat er misschien wel degelijk een Oisterwijk in Zuid-Amerika blijkt te zijn. Deo volente gaat die espresso of cappuccino in de koffiekamer van Boekhandel Oisterwijk, de gezelligste boekenwinkel van heel Nederland in het allermooiste dorp van de hele wereld, er zeker en vast komen. Ben benieuwd naar je verhaal.

Het is voor een dwaas gemakkelijker 100 zinnige vragen te opperen dan voor een wijsgeer er eentje volledig te voldoen.

Hoe dat komt? Vragen veronderstelt de nieuwsgierigheid van het niet-weten. Een volledig antwoord is alleen mogelijk bij de gratie van alwetendheid. Het behoeft geen uitleg dat het voor stervelingen als wij gemakkelijker is een dwaas te zijn die niet weet, dan een wijsgeer die alles weet.

Overigens is de grootste dwaas degeen die zijn eigen onwetendheid onvoldoende onderkent. Die meent alwetend te zijn.

Dus hoeveel reizen de reiziger ook reist, hij is gedoemd een vragende te blijven. Steeds weer wordt hij geconfronteerd met zijn onwetendheid. Zelfs als hij in Argentinie of Uruguay een mooier dorp dan Oisterwijk ontdekt.

...

Brief aan directeur over Koninkrijk Nederland en Argentijnse Republiek

Maandag 3 september 2012,
dag 6 van De Luister-en-Vertel-Tournee in Argentinie en Uruguay,
grand cafe El Cairo, Rosario


Dag Wim,

Wat zijn de tien grootste verschillen tussen Argentinie en Nederland?
Waartoe leidt welvaart?
Waar in Uruguay ligt Timboektoe?

Timboektoe to Tokyo
Hello Tokyo?
Do we have connection?
Yes, we have Connexxion
Timboektoe to Tokyo
Banzai Tokyo
Banzai bombs away

Het kan aan de dag in de week liggen. Of aan het weer. Het kan ook aan mijn stemming liggen. De sfeer is hier in Rosario vandaag zoveel anders dan gisteren.

Gisteren was een lome, zonnige zondag. Al om 7 uur liep ik op straat. Vond een cafe dat 24/7 open is en heb er een uur of drie doorgebracht met schrijven en lezen. Waar goud te vinden is weet ik niet, wel dat het 's morgens voor het oprapen ligt. Rondde onder andere een brief aan Prinses Maxima af. Wie weet wat daarvan komt?

Vandaag begint een frisse, regenachtige maandag. Weer loop ik om 7 uur buiten. Ook in Argentinie is maandag een werkdag. Er is veel meer volk dan gisteren rond dit uur. Bussen, taxi's, auto's en vrachtwagens wurmen zich door de smalle straten van Rosario. Mensen aan het werk of op weg erheen. Voor verreweg de meeste mensen is werken een verplichting. Een noodzakelijk kwaad om inkomen te vergaren. Inkomen dat dan gebruikt kan worden om van alles mee te doen, als het maar geen werken is. In Argentinie is dat niet anders dan in Nederland. Eigenlijk heb ik nergens op de wereld een plaats gezien waar het anders is.

Wat als we dat concept nou eens veranderen? Wat als we werken nou eens niet als een verplichting zouden zien? Maar meer als een aangenaam tijdverdrijf?

Kleine kans dat dat lukt. De notie dat werken een onprettige verplichting is en dat het een plicht is hard te werken is te zeer ingebakken om zomaar 1-2-3 overboord te zetten. Zelfs al is het maar denkbeeldig. En waarom zouden we ook?

Argentinie is een republiek, Nederland een monarchie. Dat is niet altijd zo geweest. Voorzover ik weet is Argentinie nooit een koninkrijk geweest, anders dan als koloniaal onderdeel van het Spaanse vorstendom. Vanaf de vrijmaking van Spanje is het een republiek. Dat historisch feit delen we dan weer. Na de losmaking van de Spanjaarden was Nederland ook een republiek. In de 4,5 eeuw daarna zijn we geevolueerd tot de bijna-ceremoniele monarchie die we vandaagdedag zijn. Wie zal zeggen wat nog komen gaat? Het is niet moeilijk te voorspellen dat de huidige koningin niet nog eens 32 jaar regeren gaat. Het is ook niet moeilijk te voorspellen dat er voor de volgende koning nog minder te regeren valt. Formeel nog wel een koninkrijk, materieel gezien wordt ons land meer en meer van lieverlee een republiek met een koninklijk randje.

In hoeverre ons land dan op een land als Argentinie lijken gaat valt te bezien. Net zo min als omgekeerd. Daarvoor is meer nodig dan alleen maar een troonswisseling.

Komende week, of de week erna, precies wanneer ben ik vergeten, gaat mijn zus lunchen bij Maxima en Willem-Alexander. Dit voorjaar is het haar gelukt Secretaresse van het Jaar te worden en daar kwam een uitnodiging voor een koninklijke lunch van.
Nou, voor wie gaat die lunch nou werken zijn? En voor wie zal het hard werken zijn?


Vriendelijke groet, ton.

Brief aan Europarlementarier vanuit een cafe in Cordoba

Zondag 9 september 2012,
dag 12 van De Luister-en-Vertel-Tournee in Argentinie en Uruguay,
Cafe Reggo, Avenida General Paz, Cordoba.

Dag Marietje,

Hoe dwaas moet je zijn om president van Europa te willen worden?
Hoe wakker moet je zijn om nog in Europa te geloven?
Hoe moedig moet je zijn om te durven dromen?

Vanmorgen vroeg arriveerde ik met de nachtbus vanuit Mendoza op het grote busstation hier in Cordoba. Maatschappij El Rapido gebruikt de gloednieuwe Terminal 2. Bij gebrek aan een serieus spoornetwerk beschikt Argentinie over een uitgebreide infrastructuur voor interstedelijk busvervoer. Busterminals in vrijwel ieder stad of stadje, een keur aan busmaatschappijen, meerdere opties per dag om van A naar B te komen, verschillende graden van comfort onderweg om uit te kiezen. Er is zelfs een ´suite´-variant. Bijna net zo´n bed als in de Business Class van de nieuwe Airbus A380 van Qantas of Emirates.

De terminal oogt zoals die is: nieuw. Groots en ruim opgezet. Nog een beetje kil; de sfeer van leven moet er nog in komen.

Het is nog vroeg, zeker voor een zondag in dit katholieke land. 8 uur. Behalve vroege kerkgangers moet de stad nog tot leven komen. Zelf ben ik ook nog niet goed wakker. Heb onderweg in de bus prima kunnen slapen. Verkeer nog een beetje in de dromerige staat.

Weet je wat ik zo geweldig vind aan ´s nachts reizen, of het nou met een bus, een trein of een vliegtuig is? Het lukt me door het schommelen en deinen bijna altijd wel om weg te doezelen en te dromen, maar word vaak ook weer wakker door een kuil in de weg, een piepende wissel of luchtturbulentie. Niet zelden waart de droom dan nog in mijn hoofd rond. Ben ik me nog bewust van die ideale staat van tegelijkertijd zijn en niet-zijn. Het mooie aan dromen is dat in een droom mogelijk is wat in werkelijkheid niet kan. Het mooie aan wakker worden is dat alleen dan dromen verwezenlijkt worden kunnen. Alleen wakkere mensen maken het onmogelijke mogelijk.

Onderweg van Mendoza naar Cordoba droomde ik van onbeperkt over de wereld zwerven, van avonturen hier en ginder, van 27 zetels voor D66, van een nieuw Huis Europa, van de Nobelprijs voor Literatuur voor een Nederlander, of in ieder geval voor een Nederlandstalige schrijver, mag ook een Vlaming of Kader Abdolah zijn. Ik droomde van paviljarden. Van luchtkastelen die werkelijkheid worden. Van dwaasheden die wijs zijn, van wijzen die dwaas zijn. Ik droomde van bruggen over kloofwaardige tegenstellingen heen.

In deze dromerige staat van wakker zijn ben ik niet alert genoeg de stad in te gaan om een plek te vinden voor de komende drie of vier nachten. Ga dus eerst in het spiksplinternieuwe Wiki Cafe een espresso drinken. Bestudeer de Lonely Planet om te orienteren waar ik precies sta en waar in de nog vreemde stad een slaapplaats te vinden is. Daarna naar de even zo spiksplinternieuwe locutorio internet. Check mijn e-mail en verstuur aan een aantal lezers mijn laatste verhaal. Een brief aan Maxima over de twee verschillende Argentijnse vlaggen. Een oorlogsvlag en een vredesvlag. Een raar verhaal.

Probeer het niet te doen, maar kan niet nalaten naar Nederlandse nieuwssites te surfen. Eerst nrc.nl, mijn favoriet vanwege de nuance. Daarna telegraaf.nl of nu.nl, probeer door de ruiende hijgerigheid heen te vatten wat er in mijn thuisland leeft. En tenslotte vk.nl, meestal gezond sceptisch van toon, soms me net te zurig en cynisch. Op andere reizen wil ik ook nog wel eens naar brabantsdagblad.nl gaan, maar hier in Argentinie is tot dusver de verbinding steeds te langzaam om die site goed te kunnen openen. Houd het dit keer dus bij de site van de Volkskrant. Mijn oog en aandacht worden getrokken door een kop met grote aantrekkingskracht. Eigenlijk meer een verzuchting. Een cris de coeur.

Hadden we in Europa ook maar politici die zo durven dromen als Obama.

Nou, Marietje, wat let je? Jij bent Europarlementarier, jij bent een Europese politicus! Als jij niet durft te dromen, wie dan wel?

Wat is jouw droom? Meer dan slechts de Unie, hoop ik. Meer dan alleen de Verenigde Staten van Europa. Wij zijn in Europa aan de ene kant de Amerikanen te ver voor en hebben aan de andere kant een te lange geschiedenis om de USA te willen kopieren. Ook de VS is yesterday´s news. We kunnen ervan leren. Het is tijd om vooruit te gaan. Het is tijd om verder te denken dan wat al bereikt is.

Laten we een nieuw Huis Europa bouwen. Niet omdat het oude huis versleten of uit de tijd zou zijn. Want dat is niet zo. Nog niet. Het is een veeg teken aan de wand dat in deze tijden van voor Europa ongekende veiligheid en welvaart zo veel Europeanen zo weinig waardering hebben voor de instituties die mede credit zijn aan diezelfde veiligheid en welvaart. De Unie heeft daar ongetwijfeld een rol bij gehad, aber das war einmal. Resultaten uit het verleden bieden geen garanties voor wat ons te wachten staat. Laten we de toekomst niet afwachten. Laten we de toekomst voor zijn. Laten we de toekomst zelf maken. Laten we durven dromen, en het niet bij dromen laten. Laten we dromen realiseren. Paviljarden bouwen.

Het is tijd voor een nieuw Huis Europa. Een huis waar plaats is voor oprechte nationaal-historische sentimenten. Waar historisch gegroeide nationale gevoelens niet worden weggemoffeld. Waar Nederlanders Nederlands kunnen zijn, als ze dat willen. Vlamingen Vlaams, Friezen Fries, Basken Baskisch, Polen Pools, Schotten Schots, Zwitsers Zwitsers, als ze dat willen. Maar ook een plaats waar een Brabander als ik zich als Europeaan thuis voelen kan. Of erger nog: als kosmopoliet.

Zou ik je mogen ontmoeten? En dit keer niet als chauffeur. Het liefst nodig ik je uit voor een espresso of een cappuccino in de koffiekamer van Boekhandel Oisterwijk, de allergezelligste boekenwinkel van heel Nederland in het allermooiste dorp van de hele wereld. Maar als dat je te provinciaal is, dan kom ik net zo graag jouw kant uit. Zo ver is Brussel niet van Brabant verwijderd.

Met vriendelijke groet,

ton.

Ps: weet natuurlijk best dat jij als moderne politica meer van de moderne media dan van papier en pen bent. Maar ja, op de bonnefooi door Argentinie en Uruguay zonder laptop, iPad of zelfs maar een goed werkende smartphone maak ik graag ook gebruik van oude communicatiemiddelen. En bovendien: tijd voor het nieuwe betekent niet dat je het oude meteen moet weggooien.

Brief aan taxiondernemer vanuit Londen

Woensdag 29 augustus 2012,
dag 1 van De Luister-en-Vertel-Tournee in Argentinie en Uruguay,
Starbucks Terminal 5, Heathrow, Londen.

Hoi Bert,

Wat als ik niet ga?
Wat als ik niet terug kom?
Wat als ik hier blijf?

In ons land leven we met zijn allen in een sprookjesland. Althans vandaagdedag. Het sprookje kan morgen afgelopen zijn. Overmorgen kan ook. Of volgende week of volgende maand. Volgend jaar misschien, wie weet pas over tien jaar. Heel misschien nooit, maar in dat sprookje geloof ik dan weer niet. Nooit bestaat niet.

Maar voor nu leven we nog in sprookjesland. Ga maar na.

De meeste sprookjes eindigen met ´en ze leefden nog lang en gelukkig´. Heb je je wel eens afgevraagd wat dat nou eigenlijk is? Dat lang en gelukkig leven? Hoe ziet dat eruit? Wat doe je dan precies?

Ik bedoel: het plot van een sprookje is net als een James Bond-film. In het begin is er altijd drama en rampspoed. Een boze fee, een kwaadaardige stiefmoeder, kinderen die verdwaald zijn en bij een gemene heks uitkomen die ze gevangen houdt. En net als in een film van 007 komt het aan het eind altijd weer goed. De boze fee wordt voor eeuwig verjaagd, de kwaadaardige stiefmoeder verschrompelt ineen tot stof, de verdwaalde kinderen ontsnappen miraculeus aan de gemene heks en vinden weer veilig de weg terug naar huis. Eind goed, al goed.

En ze leefden nog lang en gelukkig.

Maar wat is dat nou, dat lang en gelukkig leven? Wat houdt het dan in? Wat doe je dan precies, als je bezig bent met lang en gelukkig te leven?

Je hoeft in ons land alleen maar goed om je heen te kijken om het antwoord te vinden. Dan leef je zoals wij leven. Dan doe je wat wij aan het doen zijn.

Al heel lang hebben we geen echte rampspoed meer gehad. De crisis van de jaren ´30, de oorlog 40-45 en daarna de watersnoodramp op 1 februari 1953, dat was het wel zo´n beetje. De laatste echte tragedies die wij hebben meegemaakt. Je ziet, Bert, ver voor jouw en mijn tijd. We zijn een stabiel veilige en welvarende natie geworden. En als je soms denkt dat we nu een crisis hebben: think again. Het enige verschil met de economische crises van de jaren ´70, die van de jaren ´80 en die van de jaren ´90 is dat die al voorbij zijn en we achteraf weten dat het allemaal wel meeviel, en die van nu nog niet. Pas in de toekomst zal de geschiedenis uitwijzen of dit niet weer een tijdelijke terugval zal zijn geweest.

Natuurlijk zijn er wel grote en minder grote drama´s en tragedies geweest, waar individuele mensen en soms zelfs hele families door diep leed werden getroffen. Vliegtuig- en andere verkeersongelukken, faillissementen en massaontslagen, om maar eens iets te noemen. Maar meer dan een rimpeling in de vijver, al was het soms een forse rimpeling, is het niet geweest, volksperspectievelijk gesproken.

De verkiezingen van 12 september gaan niet over de vraag welke ingrijpende revoluties nodig zijn. Niet over de vraag welke grote maatschappelijke misstanden opgelost moeten worden. We verschillen slechts van mening over de vraag wat te doen om te behouden wat we hebben. De vraag is niet hoe we een luxe en comfortabel leven kunnen gaan leiden, de vraag is wie hoeveel luxe mag houden en wie met minder luxe genoegen moet gaan nemen. Welke hervormingen nodig zijn om te zekeren dat het sprookje van onze welvaart in stand blijft.

Je ziet, Bert, met alle ups en downs zijn we met zijn allen bezig lang en gelukkig te leven. We leven in een sprookjesland.

Vannorgen bracht Hub me naar Brussels Airport. Aangename lift. Altijd goed te constateren dat er vrienden zijn, die me helpen bij mijn missie. Vrienden als jij en Hub horen bij het sprookje waar ook ik in leef. Vrienden die ik missen ga als ik niet uit Argentinie / Uruguay terugkeer.

Vanmorgen vloog ik van Brussel naar Londen, en daar ben ik nu.

Drie mogelijkheden zijn er nu. Om 21.55 pas gaat vlucht British Airways 245 naar Buenos Aires. Ik heb een ticket, zelfs al een boarding pass. Kan dus zo instappen en naar Argentinie vliegen. Mijn rugzak met handige maar niet onmisbare spullen gaat sowieso. Die is in Brussel ingecheckt voor Buenos Aires en wordt vanzelf door het grondpersoneel zonder mijn toedoen getransfereerd naar vlucht BA 245.

Mogelijkheid 2 is dat ik terug ga. Vluchten zat naar het vasteland van Europa. En als dat niet gaat: hoe ver is Londen nou van Brabant verwijderd? Overland en per boot duurt het alles bij elkaar een uurtje of 10. Er zijn goede redenen voor, hoor. Ben al te lang een hansworst geweest. Heb al te lang mijn talenten en vaardigheden verkwanseld aan het najagen van een dwaze droom. Heb al lang genoeg te veel mensen tekort gedaan. Zakelijk en prive.

Derde mogelijkheid is blijven waar ik ben. Dat kun je ruim zien: hier in Londen blijven. Of smal: op dit vliegveld blijven. Beide opties zijn aanlokkelijk. Londen is een boeiende stad. Daar valt vast iets te beleven. En een vliegveld als Heathrow is een fascinerende verzamelplaats van reizigers uit alle windstreken. Een bruisend kruispunt van talloze paden.

Simplistisch gezien zijn dat steeds de drie mogelijkheden: vooruit gaan, achteruit of stilstaan.

Naast me staan drie mannen hoorbaar Nederlands te praten. Ik kan hun conversatie goed verstaan, maar kan niet achterhalen met welk doel zij hier op Heathrow zijn. Zijn ze op de heen- of op de terugweg? Werken ze hier? Het zouden drie vrienden kunnen zijn, of ook drie collega´s. Het zou om een lunchbreak kunnen gaan, een stop op een pleziertochtje of een tussenlanding in een werkreis.

Ik vraag het ze: " Mag ik jullie wat vragen?"
"Ja."
"Waar gaan jullie heen?"
"Naar Denver."
"En is het werk of prive?"
"Prive. We gaan in Denver motorrijden."
"In Denver? Daar is toch niet Route 66?"
"Nee. We gaan vanuit Denver naar het zuidwesten. Naar Las Vegas en Californie."
"En huren jullie daar motoren? Of hebben jullie je eigen motor vooruit gestuurd?"
"Nee. Er staan motoren daar op ons te wachten."

Je ziet, Bert, we leven in een sprookje.

De meeste sprookjes eindigen met ´en ze leefden nog lang en gelukkig´. Hoe lang is lang? Hoe gelukkig is gelukkig? Sommige sprookjes eindigen met een olifant met een hele grote snuit. Die blaast het sprookje uit.

Wat als ik niet ga?
Wat als ik niet terug kom?
Wat als ik hier blijf?
Denk het niet, maar je weet ooit nooit.

Vriendelijke groet,

ton.

Brief aan prinses vanuit Rosario

Zaterdag 1 september 2012,
dag 4 van De Luister-en-Vertel-Tournee in Argentinie en Uruguay,
Grand cafe El Cairo, Rosario.


Wat is de humor van postzegels?
Hoeveel vlaggen heeft Argentinie? Hoeveel Nederland?
Waar schijnt het vaakst de zon?


Koninklijke Hoogheid,

Nederland en Argentinie hebben historisch de overeenkomst dat beide naties hun onafhankelijkheid op de Spanjaarden hebben bevochten. De Nederlanders deden er een jaar of 80 over, de Argentijnen 6. Op de geschiedenistijdlijn scheelt het grofweg zo´n twee eeuwen. De Hollanders in de 17de eeuw, de Argentijnen in de 19de. Je zou dus kunnen zeggen dat de Nederlandse natie 200 jaar ouder en volwassener is dan de Argentijnse. Iedere historicus kan je vertellen dat dat een onzinnige vergelijking is.

Gistermiddag vertelde Carlos me ook een verhaal, dat me een beetje onzinnig voorkwam. Ook al ben ik geen historicus.

Carlos heeft vier jaar in Ierland gewoond en gewerkt. In Cork. Het weer beviel hem niet zo goed. Teveel regen. Dus ging hij terug naar Rosario. Hij kon zelfs zijn oude werk weer gaan doen. Klerk op het postkantoor. Gevestigd in een mooi oud koloniaal gebouw aan de Plaza 25 de Mayo. U bent er vast wel eens ooit geweest. Het is vlakbij het Monumento a la Bandera, het monument ter ere van de Argentijnse vlag. In dat grootse postkantoor kom ik Carlos tegen. Dankzij zijn vier jaar in Ierland spreekt hij vloeiend Engels. Komt dat even goed uit! Dat uitgerekend hij degeen is, die me helpt als ik aan de beurt ben.

"Ik wil postzegels kopen." Tegelijkertijd laat ik de twee ansichtkaarten zien, die ik al in Buenos Aires voor Laure en Tom heb gekocht. "Voor naar Europa."
"Dat is 11,50 pesos per kaart."
"Okay."
"We kunnen het de gemakkelijke manier doen, of de gecomplieerde."
"Wat is het verschil?"
"Ik kan een sticker van precies 11,50 voor je uitprinten met dit apparaat hier en op de kaart plakken. Of ik kan je postzegels meegeven, maar er zijn er geen van 11,50. Dus dan moeten we uit dit boek hier de juiste zegels zoeken om bij elkaar 11,50 te maken." Carlos wijst achtereenvolgens naar een apparaatje op de balie, een klein printertje, en naar een A4-boek met vellen postzegels erin. "Alleen kan ik je die stickers niet vooruit verkopen en meegeven. Dus dan moet je er iedere keer voor naar het postkantoor komen."

Ik besluit voor de kaarten aan Laure en Tom de stickers te gebruiken, en voor de brieven de gecompliceerde methode. Zo moet ik voor de dagelijkse twee ansichtkaarten aan mijn kinderen steeds naar het postkantoor. En moet ik voor de dagelijkse drie brieven steeds zegels op de enveloppen plakken.

"Zie je," leg ik Carlos uit, "Een wijze boeddhistische monnik die ik in de Nepalese Himalaya ooit heb ontmoet heeft me verteld dat hoe meer moeite de zender voor zijn zending doet, des te groter is de kans dat de geadresseerde het weet te waarderen en erom kan glimlachen."

En zo komt het dat Carlos me verschillende postzegels met verschillende waardes laat zien. Bijna allemaal serieuze zegels, met serieuze thema´s. Ook eentje met de Argentijnse vlag erop.

"Zeg Carlos, hoe komt het eigenlijk dat ik soms een Argentijnse vlag met de zon erop zie, zoals op deze postzegel, en soms zonder, alleen de twee lichtblauwe horizontale banen met een witte in het midden?"
"Kun je je de oorlog om de Malvinas nog herinneren? Toen de Argentijnse marine tegen de Engelse streed?"
"Ja, dat is 30 jaar geleden."
"Nou, toen werd de vlag met de zon gehesen. Dat is de oorlogsvlag. Zonder zon is de vredesvlag."
"Is dat het verschil?"
"Ja."
Hm, als dat zo is, hoe komt het dan dat ik overal in Argentinie de vlag met zon zie? Dit land is toch niet in oorlog?

Voorzover ik weet heeft Nederland maar een enkele vlag, de rood-wit-blauwe. We hebben ook wel een oranje wimpel, maar die heeft geloof ik niet met oorlog of vrede te maken. Mooi onderwerp om, als ik weer terug in Nederland ben, studie van te maken.

Zou ik u daarna eens mogen ontmoeten? Ik weet wel dat u een drukke agenda hebt vol met officiele plichtplegingen en dat een niemand als ik daar eigenlijk niet in past, maar toch. Misschien heeft u ook wel eens een vrije dag, of een vrij uurtje. Het liefst nodig ik u uit voor een espresso of een cappuccino in de koffiekamer van Boekhanel Oisterwijk, de allergezelligste boekenwinkel van heel Nederland in het allermooiste dorp van de hele wereld. Nou begrijp ik ook wel dat dat misschien teveel gevraagd is. Evenzo goed kom ik dan ook net zo graag uw kant uit. Op de schaal van Rosario naar Brabant kan niets in Nederland ver weg zijn.

Met vriendelijke groet,

ton.

Brief aan schrijver vanuit een British Airways Boeing

Donderdag 30 augustus 2012
dag 2 van De Luister-en-Vertel-Tournee in Argentinie en Uruguay
in een Boeing 777 van British Airways
vlucht BA 245 van Londen naar Buenos Aires
ergens boven Brazilie, in de buurt van Sao Paolo

Beste meneer Leon de Winter,

Hoe standvastig is in ons land tolerantie?
Welke wind blaast bij democratische verkiezingen het hardst?
Waar in Argentinie of Uruguay ligt Oisterwijk?

2 oktober is de geboortedag van Mohandas Karamchand Gandhi. Beter bekend als Mahatma Gandhi. In India zelfs nog korter: simpelweg Mahatma.

Voorzover ik weet zijn er in Nederland twee standbeelden van Gandhi te vinden. Een in Den Haag, op het Hobbemaplein. Op de sokkel staat te lezen: 'Ik wil dat alle culturen van alle landen zo vrij mogelijk door mijn huis waaien, maar ik weiger van mijn voeten geblazen te worden, door welke dan ook.' Mooie samensmelting van tolerantie en standvastigheid. Het andere vindt u in Amsterdam, in de Churchilllaan. Mooie ironie: Churchill had geen goed woord voor Gandhi over. Noch voor het Indiase vrijheidsstreven. Waarin een groot mens bekrompen zijn kan.

In New York treft u ook een standbeeld van Gandhi. Op Union Square. In de zuidwestelijke hoek om precies te zijn. Zie daar mijn opdracht voor u op uw roadtrip door Amerika. Ga op 2 oktober naar het standbeeld van Gandhi op Union Square in New York. Zie hoe daar zijn geboortedag gevierd wordt. Of niet, kan ook natuurlijk. Zie de samensmelting van tolerantie en standvastigheid op dat plein, in die stad. Zie de energie van ironie, die in New York van straat te scheppen is. Een maand voor de presidentsverkiezingen geeft die stad u ongetwijfeld te denken en te schrijven.

En mocht u op die Indiase feestdag niet in de States, maar gewoon in NL zijn: Den Haag en Amsterdam bieden een mooi alternatief. Drie weken na de parlementsverkiezingen in eigen land levert dat u vast ook wel stof tot schrijven.

Nog anderhalf uur voor touchdown op Ezeiza Aeropuerto, de internationale luchthaven van Buenos Aires. Zes weken ga ik door Argentinie en Uruguay zwerven. Niet zomaar, hoor! Het wordt geen luilekkertrip. Iedere dag schrijf ik drie brieven. Zes weken, dat zijn 42 dagen. Maal drie is 126 brieven. U ziet: niks niet luilekkeren, al dient te worden erkend dat het produceren van 126 brieven mij nog niet een hardwerkende Nederlander maakt. Wie is dat eigenlijk, die hardwerkende Nederlander? Bent u er een?

U ziet: u heeft de pech een van die 126 ongelukkigen te moeten zijn, die van mij een brief ontvangen. Zou ik u mogen ontmoeten? 10 oktober is de terugvlucht naar Europa gepland. Aankomst in Brussel op de 11de. Alleen als ik in Argentinie of Uruguay een mooier dorp vind dan Oisterwijk, dan kom ik niet terug. Dan blijf ik daar. Zal wel niet.

Het liefst nodig ik u uit voor een espresso of een cappuccino in de koffiekamer van Boekhandel Oisterwijk, de allergezelligste boekenwinkel van heel Nederland in het allermooiste dorp van de hele wereld. Maar mocht Brabant u een paar bruggen te ver zijn, dan kom ik evenzo graag uw kant uit. Op de schaal Buenos Aires - Brussel kan niets in Nederland ver weg zijn.

Met vriendelijke groet, ton.

Brief aan uitgever vanuit Buenos Aires

Woensdag 29 augustus 2012
dag 1 van De Luister-en-Vertel-Tournee in Argentinie en Uruguay
Heathrow Airport, Londen

Hoi Willem-Jan,

Welke taal verstaat geld?
Waar in Argentinie ligt goud?
Wanneer vinden we wat we zoeken?

De Argentijnse schrijver en dichter Jorge Luis Borges schrijft zoals de Spaanse schilder en beeldhouwer Pablo Picasso schildert: bizar en absurd. Sommigen noemen dat briljant. Kan zijn, maar mij kost het moeite het te begrijpen. Komt door de zinsbouw, door het plot van zijn verhalen, maar ook door de woorden, die verzonnen lijken. Wie weet wat een hanenmat is? Wat roetigoos betekent? Fantastische verbeelding had die Borges. Een echte paviljardair! Ga eens kijken of ik in Argentinie iets van hem terug kan vinden. Het schijnt dat zijn geboortehuis in Buenos Aires nog bestaat.

* * *

Donderdag 30 augustus 2012
in een Boeing 777 van British Airways
vlucht BA 245 van Londen naar Buenos Aires
ergens boven Brazilie

We vliegen in de buurt van Sao Paolo. Nog drie uur te gaan voor touchdown op Ezeiza aeropuerto, de internationale luchthaven van Argentinie.

Zojuist vond ik de derde van de drie stenen, die ik op al mijn reizen in mijn broekzak meedraag. Was tijdens het slapen eruit gevallen. Ik heb maar liefst drie stoelen naast elkaar en 13 uur vliegen geeft dan genoeg tijd om een paar uur te slapen. Wat een bof met die drie stoelen! Heb languit kunnen liggen! Die drie stenen zijn de remedie voor een van de twee angsten, waar ik op al mijn reizen steeds weer last van heb. Wilde honden is de ene. Daar heb ik nog geen remedie tegen gevonden. Misschien een goed idee om, als ik weer terug in NL ben, een hond te nemen?

Dat Laure en Tom van me vervreemden terwijl ik over de wereld zwerf is de andere. Vijf jaar geleden kocht ik in New York bij een waarzegster op Second Avenue het anti-serum voor die angst. Drie blauwgroene mineraalstenen. Een bijzonder mooie toon groenblauw. Doet me steeds weer denken aan de kleur van het water in de rifbaaien rondom Tahiti. Magnifique turquoise, vooral als de zon erop schittert.

Die waarzegster vroeg 10 dollar per steen, maar ik mag wel zeggen dat ik toen uitstekend met haar onderhandeld heb. Kocht ze voor $ 25 per stuk op voorwaarde dat ik ze later, als ik weer eens in New York zijn ga, kan komen betalen. Je ziet, Willem-Jan, poffen is me niet vreemd. Nu heb ik een schuld van 75 dollar bij een waarzegster in New York en een probaat medicijn tegen mijn omgekeerde verlatingsangst. Zo lang die drie stenen bij elkaar blijven zullen Laure en Tom niet van me vervreemden, hoever ik ook afdwaal. Je begrijpt dat, toen ik net languit gelegen op drie vliegtuigstoelen wakker werd en bemerkte dat ik een van die stenen kwijt was, de angst me om het hart sloeg. En je begrijpt dat, toen ik die ene steen weer terug vond, een aangename serenitiet me overviel. Het mooie van iets kostbaars kwijtraken is het weer terug te vinden.

Vriendelijke groet, ton.